vlammende stukken proza die door tijd, geschiedenis en over grenzen zweven

‘we waren knapen aan de beek, jongelingen op de Main, mannen op de Rijn. Ik heb van hem gehouden, ik heb hem verraden, mijn hele leven draaide om hem. Maar we zijn elkaar nooit nader gekomen dan nu, en over een paar uur bereiken we als oude mannen de zee, zonder elkaar te kennen.’"

Martin Michael Driessen is toneel- en operaregisseur. En schrijver. Hij debuteerde in 1999 met Gars maar brak in 2012 door met zijn roman Vader van God. In dit boek herschreef hij de bijbel op een zeer persoonlijke en eigenzinnige manier. Het boek werd ook algemeen bejubeld om zijn fantasievolle aanpak en zijn frisse, humorvolle kijk op wat de schepper van van de wereld er nu eigenlijk van gebrouwen had.

In 2015 publiceerde hij met Liesbeth Lagemaat als Eva Wanjek de historische kunstenaarsroman Lizzie. In zijn nieuwe boek, een bundel met drie fascinerende novelles worden we geconfronteerd met verhalen waarin rivieren in diverse landschappen haast een hoofdpersonage vormen. Rivieren zijn getuiges, verdelen en stromen en slingeren door levens en tijden.

Het eerste verhaal gaat over een acteur die een kanotocht in de Ardennen maakt om een wat beter zicht op zijn mislukte kunstenaarsleven en zijn alcoholverslaving te krijgen. De door hem zo begeerde rol van Macbeth zal hij nooit in de wacht kunnen slepen maar hij wil zijn vrouw, zijn zoon en zijn agent bewijzen dat hij van zijn alcoholverslaving af kan raken door een kanotocht te maken over de rivier de Aisne van Sainte Menehould naar Vouziers. Met zijn laatste fles wijn en zijn laatste Famous Grouse tracht hij natuur en verslaving te overwinnen. De tocht kent een dramatisch verloop en het wordt een hellevaart zonder weerga.

In de tweede novelle worden de levens van twee mannen, Konrad en Julius bepaald door de Main en de Rijn. Beiden zijn vlotters, die al van jongs af aan boomstammen stroomafwaarts sturen. Ze zijn vrienden maar eigenlijk is Julius de meerdere op zakelijk vlak. Julius, wiens vader het bedrijf runt, is gymnasiast en Konrad dagloner. Beide jongens lijken heel hecht te zijn, maar gaandeweg wordt het hen en de lezer duidelijk dat iets hen zowel samenbrengt als hen uit elkaar drijft. Ze kennen elkaar niet wezenlijk en dat wordt er echt niet beter op met ouder worden. Julius vecht in de Eerste Wereldoorlog en verkent zijn persoonlijke grenzen, terwijl het leven van Konrad zich dicht rond de rivier blijft afspelen. Zijn enige ontspanning zijn zes boeken, allemaal van Jules Verne, die Julius hem ooit gaf. En in die boeken zit een grote droom verborgen zijnde een reis over de Rodach via Main en Rijn naar de zee. Als die reis werkelijk plaatsvindt, krijgt Konrad het gevoel dat hij een vriend verloren heeft, terwijl hij toch nooit veel met Julius heeft kunnen delen. Ook Julius trekt zijn conclusie, maar het het is uiteindelijk de rivier die verder stroomt en naar zee leidt.

Een heel mooi en sterk verhaal dat de broeierige sfeer van de verhalen van E.M. Forster in herinnering brengt. Pierre en Adèle, is de derde novelle uit Rivieren die ons dan weer aan Marcel Pagnol doet denken. Deze derde is de geschiedenis van een vete tussen twee families die al generaties lang voortduurt. Het geschil dat hen verdeelt, gaat over de eigendom van stukken grond aan weerszijden van het riviertje de Issou, in Noord-Frankrijk. Telkens als deze stroom door hoog water of door droogte zijn bedding verlegt ontstaan er ruzies over de juiste grens. Maar de rivier, niet meer dan een beek, is ook een scheiding tussen hugenoten en katholieken en tussen collaborateurs en patriotten. Naar mate de tijd verstrijkt groeit ook de jaloezie, trots en hebzucht. De enige die een oplossing voor het conflict tracht te vinden is notaris Eduard Salomon. Uiteindelijk bereikt hij een soort compromis dat nog tot het nodige drama leidt.

Rivieren kent drie vlammende stukken proza die door tijd, geschiedenis en over grenzen zweven en de lezer een rijke inkijk gunnen in de wereld van religie, kunst, literatuur en muziek.