een prachtige sfeertekening over een tijd die voorgoed tot het verleden behoort

"‘Mevrouw Cleemput schudde vol ongeloof het ronde hoofd met de lillende wangen… Stommelend liep ze de trap af, om bij overbuurvrouw Yvonne Steenbrughe te telefoneren.’"

De jonge arbeider Baziel Cleemput ontdekt op 10 oktober 1957, de ochtend waarop in Windscale, in Europa’s eerste kerncentrale, brand uitbreekt, dat hij ergens in de nacht verlamd is geraakt vanaf zijn middenrif. Hij lijkt incontinent te zijn en hij moet tot zijn grote schaamte badend in zijn eigen vuil, door zijn eigen moeder verschoond worden. Op het boze geroep van zijn moeder dat hij uit bed moet komen, kan hij niet reageren. Samen brengen ze de dag door in de kleine arbeiderswoning van de textielfabriek. Tot kort daarvoor heeft Baziel, net als vrijwel iedereen in het dorp, in de fabriek gewerkt, in de weverij. Nu ligt hij in bed.

Oorzaak en het te verwachten verloop van zijn ziekte zijn ongewis, maar zeker is dat hij van zorg afhankelijk is. De moeder kan de zware last eigenlijk niet aan, maar tegelijk kan ze haar zoon geen ruimte laten. Van jongs af aan heeft ze geprobeerd zijn leven volledig, tot in de intiemste details, onder controle te houden. De vader schittert door afzijdigheid. De huisarts bedekt het feit dat hij met het ziektegeval geen raad weet onder een vloed van ingewikkelde zinnen en protocollen. En dan is er nonkel Roger, de peetoom die de noden van de jonge zieke scherp ziet. Hij organiseert aanpassingen aan het bed en brengt moeder en zoon met zijn ‘stationswagen’, een afgedankt voertuig van de brandweer, overal naartoe. Nonkel is ook degene die voor een verpleeghulp zorgt en kan ook bewerkstelligen dat de mooie slagersdochter wekelijks op bezoek komt.

Rooie Roger is de bijnaam van nonkel, vanwege zijn communistische sympathieën. In zijn lijfblad ‘De Rooie Vaan’ heeft hij gelezen over de brand in Windscale. Hem is een licht opgegaan: zijn neef is verlamd geraakt door straling. Baziel gelooft echter in de analyse van zijn oom. Zijn ziekte heeft nu een naam en een oorzaak en hij wil strijden om dat aan de wereld te melden. Deze nieuwe doelstelling in zijn leven doet hem goed. De zieke, eerst door hoofdpijnen en vermoeidheid gekweld, zit blozend in bed. De moeder moedigt haar zoon aan met haar op bedevaart te gaan naar Lourdes in Oostakker. Daar gebeurt een wonder. Baziel legt een hand op aan het dochtertje van een textielbaron. Het meisje geneest. Aandacht van de media. Een stroom van gulle giften en een plakboek vol fanmail.
Het leven van de invalide wordt steeds opwindender. De moeder kan met al de aandacht, die haar zoon steeds minder afhankelijk van haar maakt, minder goed uit de voeten. Dan volgt de dramatische ontknoping.

De bedlegerige is een schitterend roman waarvan het verhaal, net zoals dat in Olympia, zich situeert in de jaren vijftig van de twintigste eeuw. Geertrui Daem bekende ingrediënten op: eenvoudige maar 'kleurrijke' personages, het werkmansmilieu, een fabrieksdecor, een dosis geloof, een dosis politiek engagement, volkse wijsheden en milde maar soms ook bijtende humor. Ik vind het geheel een prachtige sfeertekening over een tijd die voorgoed tot het verleden behoort.