een sociaal bewogen man

Name: Antwerpen Leest
Price range: $

16 september 2021

Johan Vanhecke studeerde Germaanse filologie aan de UAntwerpen en promoveerde in 2014 aan de KU Leuven op een proefschrift over Johan Daisne. Hij is hoofdarchivaris van het Letterenhuis en redacteur van de literaire tijdschriften Zacht Lawijd en Zuurvrij en schreef boeken over Hubert Lampo (1993), Hugo Verriest (1997), Tolkien (2005) en de biografie van Johan Daisne (2014). Na het doorploeteren van het werk van diverse Vlaamse goden zoals Daisne, Lampo en Hugo Verriest heeft Johan Vanhecke een zeer bewonderenswaardige biografie over Hendrik Conscience afgeleverd en dat is een primeur. Er is veel over de auteur van De leeuw van Vlaanderen geschreven
maar een echte biografie bestond nog niet. Professor Karel Wauters overleed voor hij zijn ambitieuze biografie kon afwerken. Vanhecke heeft zich op de eerste delen hiervan gebaseerd, maar niet zonder die aan te vullen met andere bronnen. Een bijkomende moeilijkheid was dat Conscience zelf een groot deel van zijn aantekeningen en brieven heeft verbrand en dat het voor de biograaf niet gemakkelijker.
Toch mag het resultaat dat Johan Vanhecke heeft klaargestoomd er duidelijk zijn.
Van oordelen en vooroordelen over Conscience heeft Vanhecke zich niets aangetrokken. Zijn werk is dan ook geen analyse van de literaire waarde van zijn onderwerp, maar een zeer volledige op bronnen gebaseerde biografie.
Hendrik Conscience werd in 1812 Antwerpen geboren als de zoon van een analfabete moeder en een mislukte soldaat uit het leger van Napoleon die handelaar in oud-ijzer was geworden. Hij ontmantelde versleten schepen en verlapte de onderdelen. Daarnaast ontpopte hij zich als een kleine vastgoedtycoon die oude huizen opkocht, afbrak en verving door arbeidershuisjes die hij kon verhuren. Hendrik bleek van jongs af aan een voorliefde te hebben voor de literatuur. Hij pleegde af en toe een gedichtje en werd een gewaardeerd verteller wiens leven een nieuwe wending nam na de onafhankelijkheid van België. Vijf jaar lang diende hij in het kersverse Belgische leger, waar hij niet alleen een fervent Belgicist, maar ook een al even fervent Vlaming werd, een gevoel dat alsmaar groter werd. Het nieuwe koninkrijk voerde immers over het hele grondgebied het Frans in als administratieve taal. Sommigen werden veroordeeld zonder ooit te weten wat hen ten laste werd gelegd, door een rechter die ze niet eens verstonden. Anderen wisten niet hoe ze hun pasgeboren baby moesten laten inschrijven op het gemeentehuis. België was een tweetalig land en de Belgische overheid moest daarom ook twee talen gebruiken, meende Conscience samen met heel veel gelijkgezinden.

Conscience is de enige Vlaamse auteur wiens volledige werk in het Frans en het Duits vertaald werd, en van wie veel werken ook in andere talen verschenen. Hij was een schrijver die bij de uitgave van zijn ‘honderdste boekdeel’ in Brussel gevierd werd door tienduizenden lezers. De eerste man die het aandurfde op het Belgische grondgebied een roman in het Nederlands te publiceren. Hij stond aan de wieg van de eerste Vlaamse krant, hij promootte onderwijs voor vrouwen, hij ijverde voor het gebruik van de volkstaal in openbare besturen en in rechtszaken, en vocht tegen iedereen die het Nederlands als cultuurtaal door het Frans wilde laten verdringen. Conscience was niet geïnteresseerd in partijpolitiek. Het kon hem niet schelen of je liberaal was of katholiek, zolang je maar Vlaamsgezind was en je wou inzetten voor de ontvoogding van het Vlaamse volk. De schrijver leerde zijn volk niet direct lezen maar hij gaf hen wel Nederlandstalige boeken om te lezen die populair werden bij het gewone Vlaamse volk, en die zich veel minder conservatief opstelde dan men laat uitschijnen. Het is dan ook een grote verdienste van de biograaf dat hij de schrijver Hendrik Conscience neerzet als een sociaal bewogen man die overeind probeerde te blijven op de politieke golven van zijn tijd.

open in nieuw venster Je mening aanpassen