ontheemde en vastgeroeste vaders

Citaat: "Hij vertelde de jongens dat je altijd los kunt komen. Als je het maar zelf doet, helemaal zelf. Geen mens moet je helpen. Geen vriend, geen vader. Als je het zelf kunt ben je machtig als een tijger, dan ben je vrij als een vogel, dan is de hele wereld van jou."

Eén van de Nederlandstalige boeken die me een opdoffer van jewelste verkocht was Morgen zijn we in Pamplona uit 2007 van Jan van Mersbergen. Daarin werd in een sobere taal zo een aangrijpend maar ook keihard manportret geschetst dat ik er na al die jaren nog steeds niet goed van ben. Het boek gaat verfilmd worden, maar ik vraag me vertwijfeld af welke cineast dat boek heelhuids op celluloid gaat krijgen. In zijn zesde, Naar de overkant van de nacht (2011), dat bekroond werd met de BNG Literatuurprijs, volgen we een eenzame drinker tijdens de carnavalsnacht. Weer lezen we over zo'n outcast, die beetje bij beetje z'n tragische levensgeschiedenis prijsgeeft.

In De laatste ontsnapping confronteert de auteur ons opnieuw met een eenzame man, Ivan, die een land in oorlog in Oost-Europa ontvluchtte en weinig bagage maar ook een geheim meebracht. Er is een naamloze verteller die net ontslagen is, hij heeft een zoon van tien en een iets jongere dochter. Hij focust zich op zijn hypotheek. Hij zou maar wat graag de zaken weer in de hand hebben. Op een dag krijgt Ivan een telefoontje dat hem even doet wankelen. Hij blijkt een zoon te hebben, een kordaat kereltje van tien, Deedee genaamd. Een kereltje van tien. Iemand die het nummer van de vader aan de telefoon van zijn moeder weet te ontfutselen en eenvoudigweg belt. Door de jongen wordt hij in zekere zin op de feiten uit zijn verleden gedrukt. Hij heeft niet alleen zijn ouders achtergelaten, maar ook zijn jongere broer, iemand die tijdens het worstelen nooit aftikte, een lefgozertje dat wel ten strijde is getrokken in de Balkanoorlog. Wat de twee, Ivan en de verteller, samenbrengt is de vriendschap tussen hun zoontjes, Deedee en Ruben die bij elkaar in de klas zitten. Ivan leeft vooral 's nachts, bezoekt bars waaronder de Johan. Steeds vaker komt de verteller, die tot zijn eigen vreugde overdag niet meer naar kantoor hoeft, met hem mee. Zo worden ze zelf ook vrienden. Meer en meer kopieert de verteller het gedrag van Ivan. Want ook hij wil loskomen van de sleur en alles wat vast zit. De naamloze verteller komt los door Ivan. Hij beseft dat hij in de afgelopen kantoorjaren zich van zijn vrouw en kinderen heeft vervreemd. Ivan en Deedee hebben hem in elk geval iets doen beseffen.

De laatste ontsnapping beschrijft heel knap de verhouding van vaders met kinderen, ontheemde en vastgeroeste vaders die de saaiheid maar ook de geheimen achter zich willen laten.