Zo een boek dat langs je hart schuurt, het polijst en weer een beetje beter mens van je maakt

“Buzz Aldrin, waar ben je gebleven? – Johan Harstad” *****

Ik weet nog precies waar ik was, en met wie, die avond onze tijd toen Neill Armstrong zijn fameuze woorden zei: ‘A small step for me and a giant leap for mankind’, en dat wij, veertien jaar oud, elk met één oor aan een kant van het transistorradiootje altijd geweten hadden dat het er op een dag van zou komen, want in onze verbeelding waren wij jaren eerder al op Mars geweest.

Wij waren de haantjes-de-voorste, niet zoals Mattias, die in diezelfde nacht geboren werd en die niet de ambitie had iets gigantisch groots te verwezenlijken, er mee in de kijker te lopen.

Mattias wil liefst gewoon een radertje in het geheel zijn, onzichtbaar doen wat moet, zodat alles gesmeerd loopt en iedereen gelukkig is. Als iedereen dat deed, zou de wereld niet naar de verdommenis gaan.

“Het vereist enorme wilskracht, mazzel en vakkundigheid om eerste te worden. Maar er is een reusachtig hart voor nodig om nummer twee te zijn.”

Je laat er geen kansen door lopen, zoals iedereen van de toren schreeuwt.

Het is vanwege “de vrijheid te gaan en te staan waar je wilt, te doen wat je wilt. De vrijheid niet vanwege je daden herinnerd te worden.”

En daarom is Mattias liever de eeuwige tweede, in de schaduw. Zoals zijn grote voorbeeld Buzz. Buzz Aldrin.

Uit altruïsme maar ook uit zelfbescherming. Tegen alle verwachtingen van iedereen om hem heen die Iemand willen zijn, die willen dat hij Iemand is, en daarmee bedoelen ze iemand anders mee dan zichzelf. Die het niet begrijpen, hém niet begrijpen.

En hoe eenzaam het is om teleur te stellen en teleurgesteld te worden, zodat je nog meer in je hoekje kruipt.

Een enkele keer overstijgt Mattias echter zichzelf en gaat hij over zijn eigen grenzen. Dan wordt hij ineens zichtbaar, maar overweldigend zichtbaar, niet maar een beetje, dan gebeurt er iets. Zoals die avond dat hij vallende sterren in de hemel zingt en het meisje van zijn dromen verliefd op hem wordt.

Maar dan treedt hij terug in zijn schaduw en wie dat doet, dreigt vergeten te worden.

Als ze hem verlaat en hij verliest ook nog zijn werk, stort zijn hele wereld in.

In zijn wanhoop stemt hij ermee in om met zijn enige vriend en zijn bandje mee naar de Faeröer te gaan voor een optreden, als geluidsman, niet als de geweldige zanger die hij is maar niet het podium wil. En daar gaat iets helemaal mis.

Verkleumd en doornat wordt hij in een bushokje bij elkaar geraapt door Havstein, een psychiater. Die neemt hem mee naar zijn huis, een voormalige fabriekshal, waar hij andere gestrande mensen ontmoet. Mensen die bijna vergeten zijn.

Een afgelegen plek, een eiland dat stilaan leegloopt, de eeuwige regen.

De spiegels die de anderen je voorhouden.

Havstein die geregeld tussen zijn ribben port, om toch.

Maar dit is thuis.

En dan gaat een van hen dood en is niets meer hetzelfde.

En terug thuis is ook niets meer hetzelfde.

Er is maar één plek waar je tegelijk jezelf kunt zijn en je kunt verstoppen.

Waar hij zijn kleine dingen kan doen die de wereld hoop moeten geven tegen alles wat die van alle kanten bedreigt. Eén klein steentje zijn in de rivier. Bomen planten op de Faeroër waar het zout in de grond geen bomen wil laten groeien.

En dan komt ook die plek in gevaar, die thuis.

Ze mogen niet uit elkaar vallen. Net letterlijk en niet figuurlijk.

Maar elkaar vasthouden, je vasthouden aan elkaar.

Een prachtig, ontroerend, verstillend verhaal over de schoonheid van onvolmaakte mensen, een eiland op een eiland waar alleen zij en een handvol anderen nog willen zijn, van duizend kleine dingen waar zij niet aan voorbij lopen en die niemand anders ziet.

Een verhaal over diepte tegenover de oppervlakkigheid.

Over bijna vergeten zijn en sommige dingen niet kunnen vergeten.

Poëzie tegenover een schreeuwerige wereld.

Ook in Harstads taal, die parels van wijze zinnen geeft. In een Zee van Stilte.