Tien jaar Ballonnenvrees! - interview met Gert Vanlerberghe

In 2023 wordt Ballonnenvrees 10 jaar oud, én dan is er ook nog de 100e editie: proficiat! Je biedt niet alleen een podium voor muziek, maar ook voor woordkunstenaars?

Klopt, en alles is welkom qua genres. Diversiteit van stijlen vind ik heel belangrijk, ook in poëzie. Geen avond is twee keer hetzelfde. Alles kan op Ballonnenvrees, van poëzie tot cabaret, van stand-up comedy tot theater en zelfs kortfilms. Onze vaste stek is Café Boekowski en het Cultuurcafé in Hoboken. Dit jaar stonden we ook op de Gentse feesten, en ondertussen kennen mensen ons tot in Nederland.

Je bent schrijver, dichter, performer, organisator van Ballonnenvrees, vocalist bij Hersencellen en Veelvraat, en wellicht vreet je stiekem nog wel meer uit. Welk van deze dingen ben je het meest?

Doe dan maar podiumdichter, dat vind ik wel goed bij mij passen.

We zien steeds vaker dat poëzie op een podium gebracht wordt, vind je dat ze daar het meest tot haar recht komt?

Poëzie brengt mij pas echt in vervoering als het op een podium gebracht wordt, ja. Met proza is dat net andersom. Ik heb zelf een vrij korte aandachtspanne voor live proza. Ik verslind romans, maar proza wil ik meestal echt lezen. Tenzij het poëtisch proza is, zoals dat van J.M.H. Berckmans. Zijn proza benadert bijna de poëzie en de muziek, met zijn pulserende teksten.

Jij was ook heel actief in de lockdown.

Ja, daarvoor had ik Balkonnenvrees in het leven geroepen. We namen filmpjes op vanop mijn balkon, vanuit een park of vanop een leeg plein. Daar heb ik me heel hard in laten gaan. Er waren heel wat leuke initiatieven in die periode, waardoor poëzie zich ook op andere manieren kon manifesteren. Proza-K had bijvoorbeeld ook een livestream.

Wat ik sympathiek vind, is dat je iedereen een kans geeft. Beginnende dichters krijgen een even hartverwarmend applaus als de bekende koppen.

De line-up kies ik altijd zelf, maar op de open mic later op de avond ontdek je vaak echt talentvolle dichters en muzikanten. Als ik een beloftevol iemand zie in de open mic, kan die dus al heel snel in de line-up belanden. Het is het perfecte opstapje voor al wie zijn talent eens wil tonen voor een publiek.

Je schrijft niet alleen poëzie, je bent ook romanschrijver, met al twee literaire werken op je naam: Nachtprater en Het nieuwe lijden. Zit er een rode draad in je boeken? En is er een derde in de maak?

Ik ben momenteel bezig met een novelle. Over het algemeen gaat Het Nieuwe Lijden over een naamloos hoofdpersonage, dat last heeft van waanideeën en zich wikkelt in verhalen die hij zelf verzint, droomt of leest. Een tweede hoofdpersonage is een jongen die geen pijn of verdriet kan voelen en daar naar op zoek gaat. Het heeft een filosofische insteek, namelijk op zoek gaan naar wat pijn is. Wat aanvankelijk haast magisch realistisch aandoet, wordt al gauw een best maf verhaal. Maar Het Nieuwe Lijden gaat voor mij vooral over vluchtelingen en hoe wij als maatschappij omgaan met een van de grootste humanitaire crisissen van deze tijd. Het is een grote aanklacht daartegen. Het verhaal ettert en bloedt langs alle kanten en er is ook niet echt een oplossing voor. Het is een boos boek, maar met heel veel fantasie-elementen. Je moet niet altijd uit het vaatje van het realisme tappen, vind ik. David Lynch of Peter Verhelst doen dat ook niet bijvoorbeeld. Ik heb me in ieder geval niet ingehouden om loco te gaan met de opzet van het verhaal.

Als dichter ben je erg bekend in de Antwerpse poetryslamscène. Voor lezers die het genre niet zo goed kennen: wat moeten ze zich daarbij voorstellen?

Het zijn vaak toegankelijke teksten die vooral op een podium indruk maken, het genre Spoken word. Typisch daaraan is het ritme en de klanken, met veel assonanties en alliteraties, de drive die de tekst vooruit drijft. Een beginnersfout is dat je je dagboek staat te brengen of een politiek pamflet. Het wordt pas interessant als het ook poëtisch wordt. Een versregel als Bart De Wever met zijne zever is geen poëzie voor mij. Zelf probeer ik wat meer af te stappen afstappen van de slampoetry en ‘echte’, compactere poëzie te schrijven, die ook tot zijn recht komt als je ze leest.

Je poëzie is vaak activistisch, er zindert wel wat verontwaardiging in de verzen.

Inderdaad, maar ik hou er wel van om dat activistische toch nog wat in nevels te hullen, om mensen te laten verdwalen in beelden. Toch wil ik ook niet te ontoegankelijk zijn.

Lees je zelf veel? Welke boeken zou jij uit de brand willen slepen, als je moest kiezen?

Ik ben een veellezer, ik heb altijd en overal een boek bij me. Het meest lees ik op café en als ik onderweg ben met tram of trein. Romans die ik uit de brand zou redden? Ongetwijfeld een boek van Jonathan Coe, bijvoorbeeld What a carve up! of The house of sleep. Ook White teeth, van Zadie Smith zou ik redden. En iets van Paul Auster, The book of Illusions misschien.

Waar kunnen we van je werk proeven op social media?

Op YouTube kan je bijvoorbeeld Momos vinden, in een videoclip van mijn band Veelvraat. Dat is wel een gedicht waar ik trots op ben, omdat er iets heel urgents in zit, iets geheimzinnigs en ‘disturbing’. Ik hou ervan als je je vinger er niet echt op kan leggen. Ik ben ook blij dat dat een mooie videoclip geworden is. https://www.youtube.com/watch?v=XkptYIAr-CY&t=32s

Ik heb ook een blog: http://gertvanlerberghe.blogspot.com/

De lievelingsverzen van de Antwerpen Leestredactie:

‘Je oefent de schande / de ogen die branden. / Verbanning smaakt naar zand: / ze schuurt je keel rauw / en er koekt altijd wel wat aan.’

(uit Momos, http://gertvanlerberghe.blogspot.com/2018/10/momos.html)

Volgende edities van Ballonnenvrees:

• 3 februari in het Cultuurcafé in Hoboken
• 16 februari in KASK (geen open mic)
• 8 april in Café Boekowski

Interview: Annika Cannaerts

Foto's: Gust Peeters