Stadslezer in de kijker: André Oyen – “Lezen is op papier de wereld rondreizen”
Door Michelle Smets
Wie op Antwerpen Leest grasduint tussen de boekentips, komt vroeg of laat (en waarschijnlijk eerder vroeg dan laat) een leestip van André tegen. Zijn liefde voor literatuur is niet alleen diepgeworteld, maar ook aanstekelijk. Ik sprak met hem over zijn indrukwekkende leesleven, zijn engagement voor leesbevordering en zijn passie voor diversiteit in boeken.
“Ik mocht kiezen: naar de voetbal of naar de bibliotheek”
De liefde voor boeken kreeg André met de paplepel mee. “Toen ik zeven was, zei mijn vader op een zondag: ‘Vandaag mag jij kiezen. Ofwel gaan we naar de voetbal, ofwel naar de bibliotheek.’ We zijn nooit naar de voetbal geraakt,” lacht hij. “Mijn vader had zelf maar tot zijn tiende school gelopen, maar hij las alles wat hij kon vinden. Hij heeft letterlijk de bibliotheek leeg gelezen. Die passie heeft hij aan mij doorgegeven.”
Van schoolkrant tot literaire salons
André begon al op jonge leeftijd zelf te schrijven over boeken. “Vanaf mijn zestiende schreef ik voor de schoolkrant. Later, tijdens mijn opleiding verpleegkunde, besprak ik boeken in de studentenkrant. Ik heb ook voor Radio Limburg gewerkt en voor het tijdschrift De Vrijzinnige Lezer, waar we elk kwartaal meer dan 300 boeken bespraken – van wiskunde tot seksuologie.”
Zijn literaire engagement bracht hem ook in contact met auteurs. “Ik heb veel schrijvers geïnterviewd, uit binnen- en buitenland. Ik ben nog altijd trots dat ik Connie Palmen als eerste naar Vlaanderen heb gehaald. Toen De Wetten uitkwam, was dat in Nederland een hype, maar hier kende niemand haar.”
“Een boek moet je voelen”
André’s recensies zijn doordrenkt van gevoel. “Als ik een boek goed vind, smelt ik erin weg. Dan verdwijnt alles rondom mij. Ik schrijf vanuit mijn hart. Sommige mensen zeggen dat ik te positief ben, maar ik wil niet op vijf minuten tijd een schrijver afkraken die tien jaar aan een boek heeft gewerkt.
Als een boek me niet ligt, schrijf ik neutraal. Want wat mij niet raakt, kan voor iemand anders net een parel zijn.”
Volgens André verdient elk boek een beoordeling die getuigt van respect en empathie voor het schrijfproces. Een erg mooie filosofie voor alle boekentippers op Antwerpen Leest!
“Ik heb gewerkt in de oncologie. Daar gaf ik boeken aan patiënten die in een dip zaten. Geen zware literatuur, maar iets luchtigs, iets hoopvols. Boeken kunnen troost bieden, zelfs helen.” Zo kon het boek Beminde van Toni Morrison hem aan het sterfbed van zijn eigen vader helpen om zijn tranen op vrije loop te laten en te rouwen.
Diversiteit en emancipatie als rode draad
Een terugkerend thema in André’s leesleven is diversiteit. “Ik heb altijd veel gelezen van auteurs uit andere culturen. Uitgeverijen zoals In de Knipscheer, die schrijvers uit Suriname en de Antillen promoten, zijn voor mij goud waard. Ook vrouwenstemmen zijn belangrijk. Emancipatie is nog steeds broodnodig, zeker als je ziet wat er vandaag de dag doorheen Europa en zelfs de hele wereld gaande is.”
Hij vertelt over zijn bewondering voor auteurs als Rodaan Al Galidi, die in een asielcentrum Nederlands leerde van een klein meisje. “Hij schrijft prachtige boeken. Zulke stemmen moeten gehoord worden.”
“Een boek is een reis”
André heeft de wereld rondgereisd – letterlijk én via boeken. “Ik heb gewerkt in India, Jordanië, Afrika… In India kostte een boek een twintigste van wat het hier kost. Ik las daar alles wat ik kon vinden. Boeken zijn voor mij reizen op papier. Elk verhaal opent een nieuwe wereld.” Over zijn tagline op Antwerpen Leest moest hij dan ook niet lang nadenken.
Een bibliotheek in huis
Thuis heeft André meer dan 2000 boeken. “Ik geef er tegenwoordig veel weg – uit angst dat het plafond naar beneden komt,” grapt hij. “Mijn buurman Ali leent soms boeken van mij en is daarnaast een grote steun nu ik zelf niet meer zo goed te been ben. Hij is afkomstig uit het Midden-Oosten en leest in het Nederlands om zijn taal te verbeteren. Dat bewonder ik enorm. Hij begon met het boek Lijmen/Het been van Elsschot, wat hij erg goed vond. Sindsdien probeer ik hem af en toe andere titels aan te raden wanneer hij voor mij naar de bibliotheek gaat.”
“Antwerpen Leest is een warm nest”
Wat hem aantrekt in Antwerpen Leest? “De openheid. Hier mag je schrijven vanuit je eigen visie, zonder opgelegde meningen. Dat is zeldzaam.” Bij zijn leestips kiest hij bewust voor toegankelijkheid. “Ik schrijf niet voor de literaire elite, maar voor iedereen. Ook voor mensen die misschien nooit een boek durfden open te slaan. Ik hoop altijd dat ik iemand kan overtuigen om toch dat boek op te pakken.”
Wat ben je nu aan het lezen?
“Momenteel ben ik bezig met het tweede boek in een reeks van vijf werken van Stefan Van den Broeck, Naso’s Plejaden over Ovidius en de vrouwen in zijn leven. Het is een mix van fictie en historische feiten. Heel boeiend. En het geeft vrouwen een stem, wat ik fantastisch vind.”
Buurman Ali leest momenteel Mannen in de zon van Ghassan Kanafani. “Het boek raakt me diep. Het beschrijft hoe drie Palestijnse vluchtelingen in de jaren vijftig en zestig vanuit Irak naar Koeweit reizen, in de hoop op werk en een beter bestaan. Hun reis en de ontberingen die ze onderweg meemaken, laten zo goed zien hoe uitzichtloos en tegelijk hoopvol zo’n zoektocht kan zijn.”
Bedankt voor dit gesprek en de boekentips!
Lees hier enkele leestips van André:
- Toni Morrison: Beminde - De geest van een opstandige dochter | Antwerpen Leest
- Rodaan Al Galidi: Hoe ik talent voor het leven kreeg - De wereld… | Antwerpen Leest
- Stefan van den Broeck: Naso's Plejaden - Poëzie, bekend om zijn speels en… | Antwerpen Leest
Je kan André volgen door op zijn profielpagina 'volg deze stadslezer' aan te klikken. Je ontvangt dan elke maand zijn nieuwe leestips in je mailbox.
