Martine de Kok over "Het grote avontuur van kleine vogel Robin"
door Tony Vanderheyden
Martine De Kok is creatieve duizendpoot met liefde voor het leven, voor muziek en woorden, voor vliegen en landen, voor vogels en verhalen. Op 19 november stelt ze in De Kern Het grote avontuur van kleine vogel Robin voor, haar eerste kinderboek.
Martine, muziek, theater, beeldende kunst,... je schrijft, musiceert, zingt, acteert, je tekent. Dat doe je dus echt allemaal?
Op dit huidig moment, of in deze tijden, al die dingen door elkaar een beetje. Ik werk meestal wel projectmatig, om het in mijn hoofd toch een beetje te kaderen, om te kunnen focussen. Zo ben ik een voorstelling rond Alfred Jodocus Kwak aan het spelen. Dat is vooral muzikaal, maar ook acteren, met een heel fijn ploegje. Een voorstelling naar aanleiding van de tachtigste verjaardag van Herman van Veen dit jaar. Tussendoor toeren we ook nog met Les Triadours: daar hebben we een aantal programmavarianten met Franstalige chanson: Edith Piaf, Jacques Brel, Serge Gainsbourg, ...
En ondertussen ben ik vooral aan eigen songs en songteksten aan het werken. Een nieuw langetermijnproject waar ik mijn drie grote passies, schrijven muziek en tekeningen, bij elkaar probeer te brengen. Iets wat ik in de eerste plaats graag klein wil houden. Daarmee bedoel ik kleinschalig, dichtbij de mensen: in huiskamers of gezellige zolderzaaltjes, kleine momenten van verbinding in plaats van het grote theatercircuit.
Waarom?
Om verschillende redenen. Eerst en vooral omdat het mij ook gevoelsmatig aanspreekt. Ik vind het fijn dat er soms geen vierde wand is.
Is dat dan niet heel raar als ik even een stapje maak naar het schrijven van een boek waarbij je niet weet wie dat leest? Waar je geen publiek voor je hebt?
Absoluut. Ik heb dat al wat laten zakken of losgelaten, maar in het begin voelde dat heel nieuw voor mij. Alles wat ik daarvoor deed, speelde zich af op een podium. Of ja, af en toe postte ik een vogeltekening, maar dan krijg je daar meteen wel wat reactie op. Theater heeft een directe wisselwerking: soms gaat het goed, soms minder, maar het blijft altijd iets wat je samen beleeft, in het moment.
En een boek… ja, dat ligt dan ineens in de winkel. Dan is het afwachten tot de reacties komen. Gelukkig beginnen die stilaan binnen te sijpelen.
Zit er een rode draad in, in al je activiteiten?
Er zijn twee thema's die in mijn eigen werk altijd terugkeren: vogels en de tijd. Vogels duiken al jarenlang op in mijn tekeningen, en ook in mijn liedjesteksten. En de tijd fascineert me mateloos, eigenlijk al sinds ik als kind de klok kon lezen. In het begin wilde ik constant weten hoe laat het was. Het werd bijna een obsessie! Ook dat thema komt telkens weer terug, in verschillende vormen
En waarom vogels?
Dat is eigenlijk gewoon op mijn pad gekomen. Op een gegeven moment merkte ik dat ze steeds terugkeerden in mijn werk, niet alleen in teksten, maar ook dus in mijn tekeningen. Achteraf kan je daar wel een betekenis aan geven: het symbolische van vogelvrijheid, of van gevangen zitten, maar het vogeluniversum op zich is ook gewoon super boeiend. Al die kleuren, al die verschillende vogels met hun eigen karakter en hun leven in de lucht…
Je hebt je expressie, je behoefte om je uit te drukken op verschillende manieren. En je lijkt ook een spiegel te willen zijn, om mensen uit te nodigen te reflecteren. Wat je ook in je kinderboek ‘Robin’ doet. Je laat vogels spreken en hun verhaal vertellen, en het lijkt ook een uitnodiging om naar zichzelf te kijken.
Dat zit ook in mijn liedjesteksten. Die ontstaan vaak uit een persoonlijke noodzaak, een zoektocht: wat wil ik eigenlijk tegen mezelf zeggen? Wat wil ik leren? Of waar wringt er iets? Daar ga ik dan mee aan de slag. Net zoals bij Robin: het boek vertrekt vanuit een verlangen om stil te staan bij tijd, omdat alles zo snel gaat. Daarom wou ik een verhaal maken dat tijdloos aanvoelt, in de natuur, tussen vogels in het bos.
Een plek waar de tijd vliegt, maar voor sommige vogels net veel te snel gaat. Dat idee wou ik ook graag in het verhaal verweven.
Het is ook heel actueel, de moeilijkheid van iedereen om de juiste keuzes te maken, om te weten waar naartoe, wie ben ik eigenlijk..., dat zijn fundamentele, moeilijke vragen.
En dat grote contrast tussen heel efficiënt moeten zijn, volgens de normen die de maatschappij vooral lijkt op te leggen, snel moeten meedoen, enzovoort… of net achterover leunen en wat rondkijken. Dat is eigenlijk een heel moeilijke oefening waar veel mensen mee worstelen. Iedere leeftijd heeft dat zo op zijn manier. Jonge gezinnen met kinderen die van hier naar daar vliegen, ouderen die de tijd voorbij hebben zien gaan, jongeren die keuzes moeten maken en het ook niet goed weten.
Voor jou een geworstel en je nodigt mensen mee uit?
Ja, mijn eigen worstelingen, die ik ook bij anderen zie. Of wat ik zie bij het geven van pianoles, van klein tot groot. Dingen waar ik zelf ook mee worstel of geworsteld heb, of waarschijnlijk nog zal doen. Maar ook je eigen tijd nemen voor de dingen.
Ik ben altijd traag geweest. Als kind al: ik was vaak te laat, traag met het omkleden na het zwemmen, traag met eten… en ik heb daar altijd een soort van druk rond gevoeld. Alsof traag zijn per definitie fout is. Want je krijgt naar uw voeten als je als laatste nog altijd aan het omkleden bent, en de bus op u moet wachten. Ja.
En dat lijken kleine dingetjes, maar ze zitten diep. Ik kom een beetje terug op wat ik in het begin zei: ik doe heel veel dingen graag, en onze maatschappij verwacht vaak dat je kiest voor één ding, en dat je daarin dan beter moet worden. Mijn zoektocht daarnaar reflecteert ook heel hard in dit boek: Moet ik nu kiezen of mag ik mijn eigen tempo bepalen? Want ik ben al zo oud, en ik ben al dertig. Oei, ik word al veertig. Nu moet ik door, zo dáag.
En is de manier waarop je naar de tijd kijkt, anders dan twintig jaar geleden?
Anders dan 20 jaar geleden? Wel, ik voel wel meer druk tegenwoordig, maar ik denk dat ik altijd op dezelfde manier naar de tijd heb gekeken. Ik herinner me nog een moment toen ik 18 of 19 was, dat ik toen echt bewust voor ‘traag’ koos: ik was op weg naar de les, en zag mijn tram aankomen, en dacht: ik ga de laatste zijn, maar ik ga mij niet haasten, want dan ben ik binnen een kwartier of een half uur nog steeds zenuwachtig. Ik neem wel gewoon de volgende tram! Dus ik denk dat ik altijd al wel een soort weerzin heb gevoeld om mij te haasten.
En heb je daarom gekozen om dat te vertellen in een boek, waarbij je je dan hebt gericht naar 9, 10-jarigen. Waarom heb je daarvoor gekozen?
Het idee is begonnen met een plaat voor kinderen eigenlijk. Ik schrijf graag, ik speel vaak voor kinderen en ik vind het ook leuk om liedjes te schrijven voor kinderen. Van daaruit is het begonnen en ik dacht dan, ik ga er ook mijn tekeningen aan toevoegen. Misschien wel een verhaaltje rond een bepaald thema, vogels, de tijd, zoiets. (Lacht) Het thema groei kwam er al snel bij, en misschien heel ambitieus: een boek schrijven waar zowel voor volwassenen als voor kinderen iets - liefst veel - in zit.
Het was lang geleden dat ik nog een kinderboek gelezen heb. Ik heb het eigenlijk vlot gelezen. Ik werd ook benieuwd naar hoe dat verhaal zich verder ontwikkelde. En ik merkte ook wel laagjes. Van sommige laagjes dacht ik, ah, hier zal ze zich een beetje mee geamuseerd hebben. Als er dan bijvoorbeeld een Dr. Vogel komt, of van die zinspelingetjes. Als ouder denk ik ook dat je er inspiratie uit kunt halen om in gesprek te gaan met een kind, om over tijd iets te zeggen, zo kun je dat misschien ook eens aanbrengen. Een aantal metaforen om te vermijden dat je zo in een zaagstijl vervalt zoals ‘Je moet goed studeren, want je moet zien dat je toch een goed diploma kunt halen’ Hoe kun je dat nu op een andere manier bespreken of vertellen of het kind laten vertellen. Dus op die manier vond ik het ook wel helpend voor volwassenen.
Ik denk dat het figuur van de Arend voor mij juist die andere kant laat zien, tegenover het schoolse. School is nodig, maar ook het leren van anderen, van hun ervaringen, het leren kennen van de wereld. De Arend was dan ook één van de eerste personages die ik bedacht: hij staat voor wijsheid én voor leergierigheid. Hij heeft veel kennis, maar ook een schattig gevoel voor humor. Hij is een beetje boeddhistisch op zijn manier.
Ja, er is een teneur in de maatschappij om wijsheid en reflectie als een luxe te beschouwen, iets om voorlopig ergens parkeren, want voor wijsheid hebben we nu geen tijd, we moeten vooruit. Minder uren voor kunst.
Ik vind dat zeer tragisch, want net op dat soort momenten leren kinderen het meest. Dat heeft te maken met creativiteit, met vertragen en reflecteren. Vakken en momenten waarin het creatieve denken zich kan ontwikkelen, zijn zó ontzettend belangrijk: ze versterken het vermogen om met dingen om te gaan, om oplossingen te vinden. Ik geef zelf pianoles en daar horen vingeroefeningen bij. Dingen die je thuis kan oefenen. Ik vind het uiteraard fijn als mensen vooruitgaan in hun pianovaardigheid, dat ze studeren, dat ze daar dus thuis ook mee bezig zijn. Maar dat is niet het belangrijkste.
Iedereen heeft een druk leven. Het gebeurt soms dat een leerling niet goed gestudeerd heeft thuis, en zich daar dan schuldig over voelt. Ik weerleg dat altijd: dat maakt niet uit. Dan is het nu gewoon dit uur dat we er mee bezig zijn, dat is al super waardevol en dan moeten we dat maar als klein eilandje in ons drukke leven zien of zo. Ik zie dat mensen dat ook meenemen naar huis. Die manier van denken: ik ga nu even gewoon alles aan de kant zetten en wat piano spelen of oefenen. Ze merken hoe waardevol dat is. Niet omdat het efficiënt is, maar omdat het voor vertraging zorgt: even gewoon piano spelen.
Misschien terug naar je boek Robin. Wat is de fijnste reactie die je dan over het boek wenst of kunt hebben of gehad hebt?
Ja, sowieso is het heel fijn om te horen dat mensen het in één ruk hebben uitgelezen, dat heb ik zowel van kinderen als volwassenen al gehoord. Dan denk ik, ah ja, er zit toch iets in dat blijft boeien. Dus dat is gewoon heel fijn om te horen. En ook die herkenning, sowieso. Wanneer iemand bijvoorbeeld zegt: ik kan precies ook wat leren van de Arend, of ik herken mezelf wel in die ene vogel, dan raakt me dat. Zeker als het van volwassenen komt, die een tweede laag in het verhaal oppikken. Dat doet me wel iets, omdat dat ook mijn opzet was, misschien zelfs een beetje ambitieus.
Dus ja, dat vind ik fijn, dat het voor sommige mensen toch ook interessant is op dat niveau. Van kinderen zelf heb ik sinds de publicatie nog niet zo veel reacties gekregen, behalve van de kroost van vriendinnen dan.
Er komt nog een boekvoorstelling in cc De Kern. Wat mogen we dan op die voorstelling verwachten?
Het wordt geen echte theatervoorstelling, maar wel een warm en muzikaal moment rond het boek. Samen met twee muzikanten, Joachim Gys en Tine Allegaert, speel ik de liedjes uit het verhaal. Ik lees ook een paar fragmenten voor. Misschien is er een mini-interview, maar het geheel is vooral op kinderen gericht.
Een gezellige, laagdrempelige voorstelling dus, met muziek, voorlezen en ruimte voor verwondering. Nadien volgt er nog een knutselworkshop. Maar vooral: het kind staat centraal, én Robin met haar vogelvriendjes!
_____________________________________________________________________________________________
OFFICIËLE BOEKVOORSTELLING - De Kern (Wilrijk)
📅 Woensdag 19 november 2025 om 14u30
👉 Info & tickets: Schouwburgdekern.be
Benieuwd naar wat Martine nog allemaal doet?
