Evi Hanssen Leest - “Leven met open handen, ook als je weet dat je moet loslaten”

Ze leest ons verschillende fragmenten voor uit het boek dat ze over de dood van haar moeder schreef, een intieme beschrijving van een bijzonder afscheid. Na afloop spreek ik met Evi over het belang van boeken in moeilijke tijden, over hoe lezen haar perspectief op rouw veranderde, en over specifieke titels die haar bijbleven. Na het overlijden van haar moeder hielpen verhalen haar het onzegbare te benoemen. “Lezen is voor mij een manier om mijn binnenwereld te ordenen. Zeker in periodes van rouw. Boeken geven houvast, net omdat ze niet meteen een oplossing bieden.”

Wat betekent troost voor jou?

“Troost is geen genezing. Het is eerder een vorm van erkennen. Iemand die op een onverwacht moment belt, een berichtje stuurt, of gewoon vraagt: ‘Hoe gaat het écht met je?’ Dat zijn de dingen die binnenkomen. En bij boeken is het net zo. Een boek dat iets verwoordt waar jij zelf nog geen taal voor hebt, kan enorm helend zijn. Het maakt je minder eenzaam in wat je voelt.

Ook wandelen is voor mij een belangrijk ankerpunt geworden. Elke dag opnieuw. En telkens als de zon opkomt, denk ik aan mijn moeder. Op haar doodsprentje liet ze zetten: ‘Als ik er niet meer ben, maak dan stilte in je ziel. Wend je hoofd naar het licht. Daar, in het oneindige, zal ik zijn.’ Die zin draag ik mee. Als ik dan buiten sta, mijn gezicht in het zonlicht, dan voel ik haar dichtbij. Dan is ze daar; in het licht, in de stilte.

En als ik een zwaan zie, ergens op een vijver, dan zeg ik: ‘Dag moeder’. Ook al weet ik dat het gewoon een zwaan is. Het doet er niet toe. Het is een vorm van nabijheid. En het is ook gewoon mooi.”

Welke boeken boden jou troost na het verlies van je moeder?

“Johan Terryns 'Het uur blauw' heeft me bijzonder geraakt. Johan is een vriend, maar dit boek had me ook geraakt als ik hem niet kende. Hij schreef het midden in de coronacrisis, toen afscheid nemen haast onmogelijk was. Ik had het geluk wél afscheid te kunnen nemen van mijn moeder, maar het boek confronteerde me met hoe kostbaar dat is. Hoe snel we geneigd zijn om afscheid uit te stellen, of om het te vermijden omdat het te pijnlijk is.

Hij schrijft heel puur over het gemis, over de leegte die ontstaat als je iemand verliest. En tegelijk is het hoopvol, omdat het toont hoe krachtig herinnering kan zijn. Hoe rouw ook een vorm van liefde is.

Dat boek gaf me ruimte om ook mijn eigen vragen te stellen. Niet om ze te beantwoorden, maar gewoon om ze er te laten zijn. Dat is soms al genoeg.

Een boek als ‘Mijn dinsdagen met Morrie’ van Mitch Albom is zo’n boek dat ik steeds opnieuw kan lezen. Ik las het voor het eerst toen ik veel jonger was, maar het bleef in mijn hoofd hangen. Het verhaal van een stervende professor die zijn leerling nog één keer ‘les’ geeft over het leven – dat raakt me telkens opnieuw. Het is een zacht boek, heel menselijk. Niet sentimenteel, maar oprecht.

Toen mijn moeder ziek werd, dacht ik vaak aan dat boek. Zij gaf mij ook haar lessen, niet in grote woorden, maar in kleine gebaren. Hoe ze zorgde voor iedereen. Hoe ze tot het einde toe bleef geven. Dat boek hielp me beseffen hoe belangrijk dat is: leven met open handen, ook als je weet dat je moet loslaten.”

Is wat of hoe je leest veranderd door wat je meemaakte?

“Ik lees nu bewuster. Gerichter. Tijdens het sterven van mijn moeder las ik alles wat ik kon vinden over de dood. Niet als een soort therapie, maar omdat ik houvast zocht. Boeken werden mijn houvast. Ze hielpen mij te benoemen wat ik zelf nog niet kon vatten.

Ik lees ook minder lineair. Als iets te hard binnenkomt, leg ik het gewoon even weg. Ik ben daarin milder geworden voor mezelf. Vroeger vond ik dat een boek uitgelezen moest worden. Nu denk ik: soms is het genoeg dat je er even in hebt gezeten. Boeken reizen mee met het leven. En soms stappen ze onderweg gewoon weer uit.”

Zijn er boeken die je niet enkel als lezer maar ook als schrijver helpen?

Welke rol spelen verhalen vandaag in je leven?

“Verhalen zijn de kern van alles wat ik doe. In mijn boeken, in mijn podcast, in het theater. Binnenkort verschijnt mijn fictiedebuut ‘Land van dochters’. Of ik nu schrijf, vertel of op het podium sta – het gaat altijd over het delen van ervaringen. En wat ik geleerd heb, is dat kwetsbaarheid daarin een kracht is. Troost zit vaak in het durven delen. In het tonen dat je iets moeilijk vindt.

Rouw is rommelig, rauw en onvoorspelbaar. Maar ook vol liefde. Laat je troosten, door mensen, door natuur, door rituelen – en ook door boeken die een tijdje je metgezel kunnen zijn.”