Drie vrouwen, drie generaties

Wilde Zwanen is geen licht boek. Niet qua formaat (bijna 700 bladzijden) en al zeker niet qua inhoud. Drie generaties vrouwen, een eeuw geschiedenis van oorlog en burgeroorlog tot revolutie. Van dromen tot onderdrukking...

Soms valt het boek zwaar op de maag, maar tegelijk is het zo goed geschreven dat je blijft doorlezen.

Jung Chang vertelt het leven van haar grootmoeder, haar moeder en van zichzelf. Door hun ogen zie je hoe politieke omwentelingen gewone levens overhoop gooien. Haar moeder was een overtuigde communiste, die echt geloofde dat het beter kon. Die droom werd onder Mao ingeruild voor een systeem waar dogma en persoonlijke macht zwaarder woog dan menselijkheid.

De Grote Sprong Voorwaarts bracht geen vooruitgang, wel hongersnood en dood voor miljoenen. Tijdens de Culturele Revolutie werden jongeren opgehitst tegen hun ouders en leraren. Gezinnen vielen uit elkaar. Chang’s vader, jarenlang een loyale partijman, overtuigd en zeer principieel communist, veteraan van de revolutie,... werd zelf gebroken door het systeem dat hij jaren had gediend en in had geloofd... Zijn geloof in de zaak en de partij zijn tot zijn dood gebleven.

Toch kan Wilde Zwanen niet perse worden afgeschilderd als "anticommunistisch". Het toont hoe een revolutionaire hoop gekaapt kan worden door autoritaire structuren en hoe de belofte van gelijkheid verloren gaat wanneer kritiek onmogelijk wordt. De figuur van Mao loopt daar als een rode draad doorheen, een leider die, gedragen door een massale personencultus die hijzelf en mensen rond hem creëerde, onaantastbaar werd en zo elke vorm van tegenspraak smoorde. Juist die blindheid voor kritiek maakte dat een beweging die vertrok uit idealen van rechtvaardigheid ontaardde in een systeem dat miljoenen brak.