Rouwen als wedergeboorte

NORA. Colm Tóibin. ***°

Ik begon met grote verwachtingen aan deze roman en blijf een beetje ‘haperend’ achter. Drie sterren? Toch vier? Een zeer boeiend thema. Zeer gelaagde roman ook. Hoe verwerkt een jonge weduwe haar rouwproces? Hoe slaagt ze er (niet) in nog bereikbaar te zijn voor haar vier kinderen? Hoe moet ze leren hulp (en bemoeizucht) te aanvaarden/beperken van de goedbedoelende kleine gemeenschap en familie? Welke rol speelt de politieke achtergrond in Ierland in de jaren zestig hierbij?

Nora is een sterke vrouw, die in een andere tijd en omgeving betere kansen tot zelfontplooiing had gehad. Na de dood van haar man, doorheen haar rouwproces dat zowel emotioneel als praktisch is, zoekt en vindt ze haar eigen stem.

Als achterblijvende weduwe moet ze ook haar plaats in de gemeenschap terugvinden. Soms zal ze confrontaties moeten aangaan, kritiek riskeren en trotseren. Ze is zich vaak bewust van (haar angst) wat de mensen over haar zullen denken en toch gaat ze eigenzinnig haar eigen weg.

Ergens is ze een vrouw naar mijn hart, op andere momenten ergert ze me, maar nog vaker – en dan komen de vier sterren toch om het hoekje gluren – word ik gegrepen door haar schrijnende eenzaamheid, en die van haar kinderen. Haar onvermogen om hen te beschermen omdat ze zelf te zeer vastzit in haar verlies, dagelijkse beslommeringen en zoektocht naar zichzelf. Jaren leefde ze onder de vleugels van haar (door iedereen) geliefde echtgenoot, was ze zijn vrouw en moeder van de kinderen, nu moet ze uitvinden wie ze is, als individu.

De stijl is rustig, minutieus, beschrijvend en beschouwend. Misschien is het dat: te veel woorden. Zeer gewone, dagelijkse woorden, niets ingewikkelds, al is het verhaal, op zich eenvoudig, tegelijk ook diepgaand en complex. Misschien is dat net de kunst? In elk geval slaagt Tóibin erin om met haarfijn psychologisch inzicht Nora’s verwarde gevoelswereld op het scherp van de snee neer te zetten. Zo is ze. Onverbloemd.

Alleen verdrink ik hier en daar een beetje.

Of zoek ik nu een excuus om niet te hoeven zeggen dat Nora eigenlijk heel dicht, te dicht, op mijn eigen vel zit? Andere feiten, andere aanleidingen, daaronder pijnlijk herkenbaar.

Blijf ik aan mezelf haperen?

Ja.

Is less more?

Ook ja.