Een lichtgevend magisch boek
Lang liet ik dit prijswinnend, en ondertussen toch al als klassieker gekend boek, in mijn kast liggen. De lokale leesclub bracht hier verandering in. Een eerste boek voor 8+ stond op ons programma om te bespreken. En wat voor één! Ik was direct om voor dit boek, en nog eens om en om. Het boek, over een meisje met de bijnaam Lampje, blies me omver en deed en doet me nog steeds nagloeien. Vlot te lezen, wervelend en spannend vanaf de eerste bladzijde. Als ik niet kon doorlezen, was het door het dagelijkse werk en beslommeringen, niet omdat ik niet wilde.
Hoofdthema in dit boek is anders zijn aanvaarden. De thema’s die de debuterend auteur, en eerder wel al geprezen illustratrice, Annet Schaap, al dan niet even subtiel aansnijdt, zijn er niet minder om: de eenzaamheid van kinderen die gebukt gaan onder een omgekeerde ouder-kindrelatie en die de zorgverlener worden van de overblijvende ouder. Maar ook rouwverwerking, analfabetisme, alcoholisme, kindermisbruik, uithuisplaatsing, enz.
Het geheel wordt echter lichter gemaakt omdat daar waar het meisje met de bijnaam Lampje ook komt, ze licht brengt waar duisternis hangt. Zo bijvoorbeeld als ze omwille van een aan alcoholisme lijdende vader, die haar verwaarloost (door de dood van zijn vrouw) uit huis wordt geplaatst. Het Zwarte Huis waar ze wordt ondergebracht, leeft na een tijdje op en de personages rondom haar waar ze verbinding mee maakt worden aangeraakt. Martha ontdooit en haar zoontje Lenny wordt verliefd op Lampje. Het monster waarvan eerst sprake blijkt een wezen te zijn dat eenzaam en verstoten is, en zich probeert te verdedigen tegen een naar zijn aanvoelen vijandige omgeving. Ook de verwilderde vol gegroeide tuin wordt uiteindelijk aangepakt en opgekalefaterd.
De vrees voor het Zwarte Huis, en daarna ook de eigenaar ervan, de Admiraal, vormt de dreigende sprookjesachtige factor. De referenties naar bestaande sprookjes zijn legio: natuurlijk die van De kleine zeemeermin, en bv ook Blauwbaard. Daarnaast zijn er heel wat magisch-realistische elementen die het geheel niet erg realistisch doen lijken, hoewel het nooit een probleem is geweest om in het verhaal te blijven en in de gecreëerde wereld terug te keren. Het is zeker en vast een wereld, vol met fantasy, die aanslaat bij de bedoelde doelgroep. En tegelijkertijd met zo vele lagen die je kan bespreken met iets oudere kinderen. Het doorzettingsvermogen en de nieuwsgierigheid van Lampje die haar lef geven, zijn dan weer goede voorbeelden voor volwassenen om van te leren en over te nemen, waaronder ook ondergetekende!
De opbouw van het verhaal is als dat van een misdaadverhaal: de perspectieven van de verschillende personages komen aan bod, er spelen zich synchrone scènes af, er wordt teruggekomen op verschillende situaties door verschillende personages, enz. Dat maakt dat je telkens snel de volgende bladzijde wilt omslagen. Het is ook niet verbazingwekkend dat er zeven jaar na de publicatie al een serie én een film van zijn gemaakt. Tientallen vertalingen zijn verschenen. Binnenkort komt er nog een speciale theaterbewerking in de Vlaamse zalen door Theater FroeFroe en Johnny MUS.
De taal is wonderlijk mooi, en zit tjokvol metaforen. De pen van Annet Schaap speelt met licht en donker zowel in haar tekst als in haar prachtige tekeningen. Wat ook bijzonder is, is dat alle personages, ook de “slechte”, soms slechts met enkele zinnen, een backstory krijgen, en je de motieven van hun daden beter gaat begrijpen. Schaap eindigt haar boek op een manier waardoor ik gelukkig dit nochtans sombere en duistere boek met een zucht van opluchting dichtsloeg. Lampje raakte een snaar bij mij die nog wel even zal blijven natrillen.
Synopsis
Lampje, de dochter van de vuurtorenwachter, steekt elke avond het licht in de vuurtoren aan. Als op een stormachtige avond de lucifers op zijn, strandt een schip op de kust. Lampje krijgt de schuld en wordt ondergebracht in het huis van de admiraal, waar een monster schijnt te wonen. Vanaf ca. 9 jaar.