Een koppelaarster voor anderen

‘Als ze al iemand op een voetstuk wenste te plaatsen, was het zichzelf. Ze was zichzelf, voelde dat zelf in zich, krachtig en onaantastbaar. Ze was Emma, moest Emma zijn, een fonkelende diamant.’

Kristien Hemmerechts promoveerde In 1986 op het proefschrift A Plausible Story and a Plausible Way of Telling It: A structuralist analysis of Jean Rhys's novels.

Zij debuteerde in 1986 als schrijfster van fictie met drie Engelstalige verhalen in de bundel First fictions, Introduction 9. Haar eerste novelle was Een zuil van zout uit 1987, waarvoor zij meteen de Prijs van de provincie Brabant ontving. In 1990 kreeg zij de Vlaamse driejaarlijkse Staatsprijs voor proza. Vanuit Nederland volgden in 1993 een nominatie voor de AKO Literatuurprijs voor Kerst en andere liefdesverhalen en de eerste Frans Kellendonkprijs voor haar gehele oeuvre. In 1998 verscheen Taal zonder mij, een autobiografisch essay over Hemmerechts' in 1997 overleden echtgenoot, de bekende Vlaamse dichter Herman de Coninck. In 2007 werd zij genomineerd voor de Anna Bijnsprijs voor De waar gebeurde geschiedenis van Victor en Clara Rooze.

Zij heeft ook een aantal scenario's voor korte films geschreven. Constante in haar fictiewerk is het thema van het menselijk onvermogen: door verlies en gebrekkige communicatie zijn haar personages vaak niet in staat greep op hun leven te krijgen en blijvende, bevredigende relaties aan te gaan. Ze blijven vaak met hun hoofd in het verleden hangen en worden geteisterd door gevoelens van vervreemding, eenzaamheid en schuld. Hoewel die vervreemding hier ook geldt, biedt seks vaak wel een vlucht uit die dagelijkse werkelijkheid (in De kinderen van Arthur wordt seks 'de pijnstiller van het leven' genoemd). Hemmerechts maakt in haar boeken vrij veel plaats voor de beleving van de (vrouwelijke) seksualiteit, waardoor zij er vroeger nog wel eens van beschuldigd werd bewust te willen provoceren.

Er verscheen van haar tot dusver onder meer De dood heeft mij een aanzoek gedaan (2010) en de romans Gitte (2011), Haar bloed (2012) en een heruitgave van Ann (2012). In 2012 volgde Kronkelpaden van het geheugen, waarin ze de werking van het geheugen onderzoekt. In 2014 verscheen De vrouw die de honden eten gaf, een boek dat omwille van het onderwerp (Michelle Martin) veel stof deed opwaaien, en omwille van de kwaliteit veel lof kreeg. Zij is ook auteur van o.a. Het verdriet van Vlaanderen"

Haar nieuwste roman Ik ben Emma is een moderne versie van de klassieker Emma van Jane Austen uit 1816, waarmee Hemmerechts onderzoekt hoe anders het leven van Emma Woodhouse (hier Emma Houthuys) zou zijn wanneer ze in onze tijd zou leven.

Emma Houthuys heeft alles wat een jonge vrouw zich kan wensen: geld, een mooi huis, liefhebbende ouders, leuke stiefbroers, looks. Wanneer een lang vergeten stiefzusje weer komt opdagen, lijkt haar geluk compleet. En dan krijgt ze er nog een stiefbroer bij, zo eentje voor wie iedereen valt. Emma's voornemen om altijd single te blijven wankelt. Relaties waren tot nog toe voor andere mensen, haar leven was meer dan gevuld genoeg zonder die ene, bijzondere persoon.

Ze beeldt zich in dat ze er door haar eigen krachtdadige aanpak in geslaagd is haar vader te koppelen aan Hope, de geliefde met wie hij nu samen in Genève woont. Emma trekt zich terug in het koetshuis bij de ouderlijke woonst en zal van daaruit haar activiteiten als koppelaarster uitbreiden, wetend en zichzelf steeds weer voor ogen houdend dat zij ‘genoeg heeft aan zichzelf. Emma wil iedereen koppelen aan een partner behalve zichzelf.

Kristien Hemmerechts voert de lezer mee in een labyrint van mogelijke en onmogelijke relaties die Emma tot stand wil zien komen. Er is haar stiefzus Malika, dochter van de Ghanese vrouw met wie Emma’s vader een tijd optrok. In en door het personage Malika zet Hemmerechts een aantal ideeën neer over het om zich heen grijpende racisme. Dat het precies buurman Gabriel – de volgens Emma gedroomde toekomstige van Malika – is die ronduit racistische stellingen verkondigt, maakt de hele zaak meteen al ingewikkeld voor Emma. Malika richt zich trouwens meer en meer op de evangelische sekte waar ze zich echt lijkt thuis te voelen. Bovendien heeft Gabriel eigenlijk een oogje op Emma. Hemmerechts heeft ervoor gekozen om de roman van Jane Austen tamelijk nauwgezet te volgen. De verhaalstructuur, de personages, het genre, de stijl: je kunt rechtstreeks lijnen leggen naar de Emma uit 1815. Dat biedt de lezer perspectief om te lezen en te vergelijken. Toch wel een indrukwekkend boek.