Vrouwen zijn oorlogsbuit

"Bijna alle vrouwen in het kalifaat hebben gemeen dat ze allereerst beschouwd worden als moeders, of ze nu echtgenote of weduwe zijn van een strijder, jihadbruid, getrouwd met een leider, of dienstmeid. Alleen de slavinnen hebben een andere status; zij zijn er allereerst voor het genot van de mannen."

Judit Neurink (1957) is al bijna dertig jaar journalist. Ze schrijft onder andere voor Trouw en De Standaard. Sinds 2008 woont ze grotendeels in Iraaks Koerdistan, waar ze het Independent Media Centre in Kurdistan opzette. In 2009 verscheen haar debuutroman De bange stad over drie gezinnen in een door sektarisme en politiek geweld geteisterd Bagdad. Twee jaar later verscheen van haar hand Mijn Iraakse familie.

Naast journalist is Neurink ook auteur. Over de laatste Joden in Irak schreef Neurink 'De Joodse bruid', over haar leven in Irak 'Mijn Iraakse familie' (2011), over families in Bagdad 'De bange stad' (2009) en over de Iraanse radicale groepering Moedjahedien Khalq 'Misleide martelaren' (2005).

In haar boek “De oorlog van ISIS” legt ze buitengewoon genuanceerd uit waar ISIS voor staat, en geeft handvaten om met dit fenomeen om te gaan. Opvallend is dat Neurink ISIS nadrukkelijk neerzet als een islamitische sekte. Sekten kunnen vrijwel iedereen ompraten en het is bijna onmogelijk eruit te komen. Ze houdt zich consequent aan de naam ISIS omdat ze IS, oftewel islamitische staat, veel te veel eer vindt voor een zelfuitgeroepen schrikbewind, dat door geen enkel land wordt erkend. ISIS rekent zich tot de salafisten: islamaanhangers die de Koran en de uitspraken van Mohammed die verzameld zijn in de Soenna, letterlijk nemen. Iedereen die het niet met haar eens is is een ‘kaffir’, een ongelovige, die afgemaakt moet worden. Het komt er vooral op neer dat ISIS die teksten gebruikt die in haar straatje passen. De Koran biedt namelijk ook de mogelijkheid om de jihad als een geestelijke strijd te zien, die leidt tot God. Omdat slavernij eeuwenlang een onderdeel was van de islamitische samenleving, is dat heden ten dage ook geen probleem. Vrouwen zijn oorlogsbuit. Seks buiten het huwelijk is streng verboden, maar een man kan voor seks een tijdelijk huwelijk sluiten met een slaaf. Het probleem is dat de meeste jongeren die zich aangetrokken voelen tot ISIS, weinig kennis van de islam hebben. Sommige westerse jihadgangers lezen nog gauw even “Islam voor Dummies” voor ze zich in de strijd storten. ISIS biedt voor politieke en economische problemen – onderdrukking, gebrek aan persoonlijke vrijheden, ongelijke kansen, armoede – een religieuze oplossing: “… voor wie de vijand doodt, is het paradijs de beloning. Er zou zelfs een speciaal paspoort voor de hemel zijn, waarmee ISIS jihadisten de strijd in stuurt – precies zoals de Iraanse ayatollah Khomeini tijdens de Iran-Irakoorlog jongeren met een sleutel voor de hemelpoort de mijnenvelden in zond. De aantrekkingskracht van de hemel heeft voor veel gefrustreerde jongeren alles te maken met de 72 maagden die daar op de mannen zouden wachten…”. Salafisten maken volgens bronnen nog geen één procent uit van alle 1,6 miljard moslims – wat overigens altijd nog miljoenen mensen zijn. Er bestaat een open brief van tweeëntwintig pagina’s, van 126 soennitische moslimgeleerden uit de hele wereld, waarin ze de argumenten waarmee ISIS haar daden rechtvaardigt onderuit halen. Het lijkt er niet op dat ook maar één rekruut zich daardoor heeft laten tegenhouden. Het gaat ISIS dan ook helemaal niet om geloof, volgens Neurink, het gaat ISIS om de centen en om wie er de baas is. Honderden yezidi-vrouwen leven als seksslavinnen in eigendom van de radicale moslimgroepering ISIS. Jonge vrouwen uit het Westen worden geworven als toekomstige moeders van een nieuwe generatie strijders. Een klein aantal is getraind voor een speciaal politiekorps dat vooral vrouwen moet controleren op het naleven van de regels – maar meedoen aan de strijd mogen ze niet.

In De vrouwen van het kalifaat - Slavinnen, moeders en jihadbruiden laat Judit Neurink yezidi-vrouwen aan het woord die uit het kalifaat wisten te ontsnappen en getuigen van de vernederende en gewelddadige manier waarop ze zijn behandeld. Ze vertelt het verhaal van de ontvoerde Amerikaanse hulpverleenster Kayla Mueller die tot haar dood gevangen zat als slavin van ISIS-leider Abu Bakr al-Baghdadi. Ze belt met vrouwen in de bezette stad Mosoel en analyseert de rechten en plichten die ISIS in haar propaganda aan vrouwen toekent. Zo ontstaat een beeld van de zwarte werkelijkheid in het kalifaat. Veel ISIS-strijders hebben een voorkeur voor jonge vrouwen en maagden, blijkt uit verhalen van de honderden vrouwen die het afgelopen jaar wisten te ontsnappen. Na hun ontvoering scheidden de strijders hen van hun moeders en de oudere vrouwen, waarop strijders hun keuze kwamen maken. De koopwaar werd mooi uitgestald op de markt: vrouwen moesten hun haar tonen en de mooiste meisjes gingen het eerst van de hand. De jongste en mooiste waren het duurst, en gingen daarom meestal als een cadeautje naar een emir of andere hoge functionaris binnen IS. Omdat het kalifaat van ISIS niet toegankelijk is voor journalisten, diplomaten of bezoekers, is de wereld, een jaar na de grootscheepse roof van yezidi's, vrijwel geheel afhankelijk van de getuigenissen van de ontvoerde en misbruikte vrouwen.

Neurink onderzocht de weinige getuigenissen die vanuit ISIS-gebied de buitenwereld bereikten en interviewde tientallen vrouwen die wisten te ontsnappen. Het beeld dat uit hun verhalen oprijst is er een van van totale onveiligheid voor de bevolking in het algemeen en voor vrouwen in het bijzonder. De vrouwen van het kalifaat is een boek vol pijnlijke verhalen, maar die toch moeten verteld worden en tot hoogdringende actie moeten aansporen.