een toevluchtsoord voor gelijkgestemden

In 2019 zegde de Italiaanse dichter Alba Donati (1960) haar baan in de stad op en verhuisde ze naar een pittoresk bergdorp om daar een boekhandel te openen. Een waagstuk van formaat want ze kende het Toscaanse dorp Lucignana goed, ze groeide er op. Het is een afgelegen plek en het dorp heeft een honderdtachtig inwoners die niet allemaal direct boekenwormen zijn.

In haar dagboek Boekhandel in de bergen neemt ze ons mee in haar vastberadenheid om van haar boekhandel een succes te maken. Om dwars door rampspoed, persoonlijke worstelingen en de coronapandemie heen een plek te scheppen waar gelijkgestemden – ‘verhalenreizigers en ‘woordenpelgrims’ uit alle streken – elkaar kunnen ontmoeten. Overdag staat ze in de winkel, ’s nachts heeft ze eindelijk tijd om te lezen in de boeken van onder andere Annie Ernaux en Pia Pera.

Het is nooit te laat een droom te verwezenlijken. We lezen mee in het dagboek van Donati, die beschrijft hoe ze de boeken selecteert en een naam opbouwt. In december 2019 wordt onder grote belangstelling de boekhandel geopend. Helaas verwoest een brand slechts een maand later bijna de hele boekhandel . Met behulp van crowdfunding, weet ze de boekhandel te herbouwen. Ze staat er niet alleen voor, een groep vrijwilligers uit het dorp en van elders schiet haar te hulp. Dat laatste vormt een enorme kracht in het boek en is de kern waar het in Boekhandel in de bergen om draait: saamhorigheid, mensen en hun verhalen.

Knap verweeft Donati de liefde voor boeken met fijnzinnige verhalen over de schrijvers ervan. De tragische dood van Virginia Woolf, bijvoorbeeld. Of de bijbel die haar man Leonard na haar dood verbrandde. Ook zet ze de literatuur van James Baldwin, activist mensenrechten voor zwarten en homoseksuelen, in de schijnwerper.

Daarnaast waagt ze zich aan bespiegelingen over wat een tekst tot literatuur maakt. Schrijflessen in techniek leuk en wel, pas als het de schrijver lukt ‘af te dalen naar waar de techniek niet komt,’ zal de tekst tot leven komen en waarachtig aanvoelen. Mooi is het citaat van Robert Frost over het schrijven van poëzie: ‘Een gedicht begint als een brok in de keel, als heimwee naar huis, of naar liefde.’

Naast een lofzang op voor haar betekenisvolle verhalen, sluit ze iedere dagboekaantekening af met een lijst titels onder het kopje 'bestellingen van vandaag'. Aantekening na aantekening bouwt ze zo een rijke bibliotheek op, en gunt ze de lezer, een blik in haar winkel.

Donati weet een de sfeer in haar boek te creëren die de leeshonger van de lezer aanmoedigt. Vloeiend en beeldrijk rijgt ze deze gebeurtenissen aaneen met dorpsverhalen, natuurbeschrijvingen en gedachten over de beste boeken, inspirerende auteurs en de meest memorabele personages. Langzaam maar zeker weet Donati iedereen te overtuigen: ze is een onervaren maar geboren en gepassioneerd boekverkoper.

Deze boekhandel in de bergen, waar ze thuis is tussen dorpsgenoten en vrienden, is een toevluchtsoord voor gelijkgestemden. Het boek is een groot succes in Italië, wordt vertaald in tien talen en wordt ook verfilmd.

Knappe essays van Steven Van Ammel, 'Boekhandel in het hart van Europa' (Boekhandel Passa Porta), en Margreet de Haan, 'Boekhandel aan zee' (Boekhandel ’t Spui) maken dit juweeltje voor de Nederlandstalige lezer nog aantrekkelijker.