Tournee Literair: boeklancering ‘Levende stenen, biografie van de kathedraal van Antwerpen'
Door Sven Reynders
Op maandag 30 september 2024 was ik de bevoorrechte getuige van de muzikale boeklancering van Levende stenen, de biografie van de kathedraal van Antwerpen, in diezelfde kathedraal. En of het een indrukwekkend gebeuren was.
"Levende stenen: door de stenen heen kijken om de mensen en hun verhalen er achter te begrijpen."
Recent was het plan opgevat om de kathedraal ook te gebruiken voor ‘evenementen’ en het prachtige gebouw op die manier ook open te stellen voor een groter publiek. Voor deze gelegenheid was de rechterbeuk deels omgevormd tot een podium met stoelen errond, waardoor binnen de grootsheid van de kathedraal als het ware een intimistisch hoekje ontstond waar de boekvoorstelling zou doorgaan. Het boek kwalificeert wellicht niet als ‘licht leesvoer’, toch waren er een indrukwekkend aantal geïnteresseerden opgedaagd om deze unieke gebeurtenis in dit toch wel bijzonder kader bij te wonen.
We werden in eerste instantie ontvangen door de gastheer bij uitstek, Bart Paepen, pastoor van de kathedraal, die de genodigden welkom heette in zijn godshuis. De verschillende sprekers werden geïntroduceerd en sommigen geïnterviewd door Klara-presentatrice Katelijne Boon, die doorheen de avond de honneurs als gastvrouw waarnam.
Volgende spreker was Luk Lemmens, eerste gedeputeerde bij de Provincie Antwerpen, die de kathedraal doorheen haar eeuwenlange leven beschreef als een baken in de identiteit van de sinjoor, om dan vooral de rol van de Provincie in de restauratie en onderhoud van de kathedraal toe te lichten, duidelijk een voortdurend boeiend, maar ook complex proces.
Verder ging het met Joke Bungeneers, voormalig diensthoofd van de Dienst Erfgoed bij de Provincie en auteur van het hoofdstuk over de romaanse Onze-Lieve-Vrouwekerk in het boek. Ook zij had veel aandacht voor het restauratieproces van het gebouw zoals het zich in het verleden heeft voltrokken. “Restauratie”, zo sprak Bungeneers, “is een continu proces dat veel aandacht vereist, maar het is in het bijzonder een proces van voortschrijdend inzicht. Tijdens een dergelijke restauratie is veel informatie verloren gegaan, maar er waren ook behoorlijk wat ‘lessons learned’ waardoor het proces steeds beter werd.”
Nico Van Hout, Head of Collections van het KMSKA, en auteur van het hoofdstuk ‘Rubens in viervoud’, boeide de toehoorders met zijn betoog over de vier cruciale werken van Rubens - de Kruisoprichting, de Moretus-triptiek, de Kruisafneming en de Tenhemelopneming van Maria, die volgens hem, net zoals de stenen dit doen, het gebouw vervolledigen.
De avond vorderde en toen was het de beurt aan de bezielers van het boek, Albrecht De Preter, verantwoordelijke voor de publiekswerking van de kathedraal, en Guido Vanheeswijck, emeritus hoogleraar aan de UA en KUL.
Zij stelden het boek samen en schreven inleiding, epiloog en enkele hoofdstukken. Zij wisten kernachtig de filosofie van het boek samen te vatten; via een keure van specialisten kijken naar verschillende aspecten van de geschiedenis van dit fantastische gebouw, maar tegelijkertijd ook verder kijken en trachten te begrijpen wat die geschiedenis uitdrukt en wat dit allemaal nog betekent of kan betekenen vandaag. De mensen van vandaag begrijpen dit allemaal niet meer, op die manier willen ze … de stenen laten spreken.
Karl Krabbe, die als uitgever bij Ertsberg de genese van het boek begeleidde, sloot de voordrachten kwinkslagsgewijs af.
Om het gebeuren dat toch al plaatsvond in een sprookjesachtige sfeer nog meer luister bij te zetten, werden ook enkele muzikale intermezzo’s voorzien door Peter Van de Velde, titulair organist van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, en Nadja Nevolovitsch, Duits-Russische klassieke violiste. Zij brachten tussen de boeiende interventies van de verschillende sprekers heerlijke stukjes barokmuziek.
Ook bijzonder was de afsluitende drink in de middenbeuk van de kathedraal. Zelden een receptie meegemaakt in zo’n uitzonderlijk kader. Wat mij betreft mogen er nog veel boeken over de Antwerpse Onze-Lieve-Vrouwkathedraal geschreven en op dergelijke manier voorgesteld worden.