Het Vertelfestival: een wereld vol verhalen
Door Katja Verbeeck en Wendy Struyf.
Op 25 en 26 november vond de vijfde editie van het Vertelfestival plaats in bibliotheek Permeke. Dit jaar was het thema ‘jouw verhaal’. Antwerpen Leest stuurde redactrices Katja en Wendy, om te genieten van vele mooie vertellingen en om verslag uit te brengen.
Niets nieuws onder de zon: de zaterdag startte met regen, maar bij aankomst werden we warm ontvangen door de bibliotheekmedewerkers. Een kleurrijk en vol programma beloofde een wereld vol verhalen. Deze wereld was verdeeld in kleine hoekjes waar iedereen zijn gading kon vinden.
Een blik achter de schermen
De organisatrice Lieve Willekens liep ons onmiddellijk tegemoet, tussen het gezellige geroezemoes gaf ze ons een blik achter de schermen van het vertelfestival.
Lieve, hoe is het Vertelfestival tot stand gekomen?
“Hoe het ontstaan is kan ik je niet precies zeggen. Het idee komt eigenlijk vanuit Boekenstad, het festival werd lang gecoördineerd door Michael (Vandebril, red.) en later werd er een curator aangesteld. Dat was altijd in Permeke te doen en op een andere locatie in de stad. Vorig jaar heb ik de organisatie voor de eerste keer overgenomen, toen ging het door in Permeke en het MAS. Dit jaar is het alleen Permeke.”
Er komt heel wat voorbereiding bij kijken. Hoe moet ik me dat voorstellen?
“Er komt heel veel bij kijken! Ik begin in februari met een eerste vergadering en daarna ben ik constant bezig met de organisatie, tussen mijn andere werkzaamheden door. We betrekken heel veel partners. We organiseren verschillende trajecten die een eindpunt vinden hier in Permeke op het Vertelfestival. Het Vertelfestival loopt dus eigenlijk veel langer dan enkel deze dag. Zo was er een traject met een verteller die een workshop heeft gegeven aan scholen om de leerlingen en de leerkrachten te doen werken aan “jouw verhaal”, dat is trouwens dit jaar het thema. Dit traject loopt van september al. Belangrijk om weten is dat je bij alle trajecten weet waar het begint maar je weet nooit hoe het resultaat zal zijn. Ook de Herstelacademie, een organisatie die werkt met mensen rond herstel met een ervaringsdeskundige die de workshops geeft, heeft twee trajecten gedaan. De orgnisatie “Das Kunst” heeft rond VR gewerkt met jongeren op woensdagmiddag hier in de bib. Creatief Schrijven heeft een traject gedaan met het Koninklijk Atheneum en die hebben ‘Zines’ gemaakt.”
“Een ander traject dat een heel jaar doorloopt is De Tuin. Wij hebben met de vrouwen van De Tuin kruiden gezaaid en laten drogen in ons lokaaltje. Ze hebben kaartjes gemaakt waarop de kruiden staan, en een beschrijving van wat wij als vrouwen er zelf over weten en een klein citaat of verhaaltje. De vrouwen zijn al van deze morgen aan het koken om vanmiddag lekker eten aan jullie te kunnen aanbieden.”
Jullie werken nauw samen met de buurt. Hoe is deze samenwerking tot stand gekomen?
“We betrekken veel mensen uit deze buurt maar we merken wel dat het verder gaat dan alleen hier rond Permeke.
De vrouwen van De Tuin brengen vriendinnen mee die wonen in andere wijken of gemeenten en dus wordt het groter en groter. De vrouwen vinden elkaar hier omdat ze elkaar herkennen, ze delen hetzelfde verhaal. Ze herkennen ook elkaars eenzaamheid en het opgesloten zitten in hun eigen wereld. Het is wel heel fijn om te merken dat ze vandaag, op het festival, hun familie meenemen. De bedoeling is dat zij de bibliotheek gaan zien als hun plek. Je merkt ook dat ze zich hier thuis voelen. Op deze manier leren ze ook Nederlands.”
Was het niet moeilijk om de mensen hun eigen verhaal te laten vertellen?
“De mensen die op een podium durven staan en willen proberen, die doen mee. Niemand is verplicht. Voor “schrijf je herstelverhaal” zijn er mensen die hun verhaal niet wilden delen en dat is helemaal oké. Er komen straks ook zes vertellers, bekende zoals Gene Bervoets en minder bekende, en die vertellen een verhaal in hun eigen taal. Op de achtergrond hebben we die verhalen in het Nederlands.”
Heimweekast
Na dit verhelderend gesprek gingen we een verdieping hoger, we werden verwelkomd door Nadia Babazia van Red Star Line museum. Ons oog viel onmiddellijk op de heimweekast, Nadia gaf ons meer uitleg: “Migratie en heimwee zijn thema’s die me nauw aan het hart liggen, ik heb ook veel sessies met mensen gedaan rond heimwee. Al de dingen die je hier ziet zijn geïnspireerd op gesprekken die we hebben gehad met verschillende mensen. Wij hebben ook een goede samenwerking met Permeke, elke donderdag zijn we met onze groep samengekomen met de vrouwen van de Tuinwerking om kruiden te oogsten. Die kruiden hangen samen met herinneringen, een bepaald kruid deed iemand bij voorbeeld denken aan Marokko. Alles wat in die tuin groeit is geconnecteerd aan de herinneringen van de vrouwen.”
Hoe werkt deze heimweekast?
“De bedoeling van de heimweekast is om mensen op verschillende manieren te prikkelen rond hun herinneringen. Een bepaalde geur kan je in een moment brengen. Je kan dus hier je eigen heimwee geurtje samenstellen. Ik nodig je uit om te komen ruiken en een eigen handscrub te maken. Zo hoop ik je in de sfeer te brengen om daarna in de zetel te zitten en te luisteren naar onze podcast. Je hoort dan verhalen die hier bij horen.”
We namen de proef op de som. Nadia gaf me vrij spel met droogbloemen, zeezout, kruiden en olie ging ik aan de slag. Al gauw maakte ik zeezout van lavendel en word terug gekatapulteerd naar mijn kinderjaren. De geuren maakten verhalen en emoties los.
Katja nestelde zich in de zeteltjes, ze luisterde naar de podcast, getroost door een lekker tasje thee. We stelden vast dat heimwee kan getriggerd worden in alle vormen, soms heb je geen woorden nodig om een verhaal te vertellen.
Verhalen beleven op verschillende manieren
Herstelverhaal
Terwijl we terug naar beneden gingen stopten we aan de mooie foto’s en gedichten van de Herstelacademie. Sommige foto’s en teksten brachten herkenning bij ons naar boven en herkenning bracht dan weer gesprekken op gang.
De verhalenlunch onze tuin
Om 12u gingen we terug naar de benedenverdieping voor de ‘Verhalenlunch Onze Tuin’, de vrouwengroep van bib Permeke serveerde een heerlijke lunch met kruiden uit eigen tuin. Het was een maaltijd om duimen en vingers af te likken. Bij elk gerecht kreeg je dus ook een kaartje met kruiden en een kort verhaaltje. De verhalenlunch zorgde voor verbinding tussen de vrouwengroep en de bezoekers.
Koffieklets
Voor een heerlijke koffieklets konden we bij de barista terecht, tijdens het wachten ontstonden de leukste gesprekken met andere bezoekers. Elke bezoeker genoot wel van het overvolle programma, iedereen had zijn eigen verhaal of ervaring. Terwijl de één genoot van The Human Library, kreeg een andere toeschouwer een verhalende rondleiding in Bib Permeke. Het thema ‘Jouw verhaal’ liep echt als een rode draad door het Vertelfestival.
Performance RE: ANKER
Met ons koffietje in de hand genoten we van de performance RE: ANKER. Twaalf zangers, allen nieuwkomers, namen ons mee op hun melodie. Ze zongen drie Antwerpse volksliedjes over de stad en haar haven. We begonnen spontaan te bewegen op de heerlijke melodie van deze bekende volksliederen.
Auteurslezing Katrin Swartenbroux
Van verveling was er geen sprake op het vertelfestival, we renden naar de auteurslezing van Katrin Swartenbroux. De schrijfster vertelde zeer gepassioneerd over haar boek ‘Ok, dan niet’, een boek over volwassen worden, over de moeilijke weg die je aflegt, toch een weg waar hoop om de hoek komt kijken. De auteur vertelde met hier en daar met een dikke knipoog naar de samenleving.
Expeditie de stad
Met muts, paraplu en handschoenen in de hand stonden we te trappelen om mee te vertrekken op expeditie de stad met inwoner en gids Agniet Vermeiren. Ze gidste ons door de levendige en kleurrijke wijk rond het De Coninckplein. Agniet vertelde ons dat ze contacten had met boven ‘dus geen regen tijdens de wandeling’. Droog bleef het en het enthousiasme van Agniet verwarmde ons tijdens deze mooi stadswandeling. De wijk heeft heel wat troeven, we ontdekten kleine steegjes en pleintjes waar we het bestaan niet van wisten.
Moe en voldaan gingen we naar huis, bibliotheek Permeke wist ons mee te nemen in de magische wereld van verhalen, die eenheid en emoties brachten bij de bezoekers en ook weer nieuwe verhalen en herinneringen. Katja en ik sloten de deur van de boekenmaand met dit wonderlijk vertelfestival. Een maand vol lezingen, activiteiten en als kers op de taart dit mooie festival voor jong en oud.
