'De meisje' - interview met Jaouad Alloul

Wie is Jaouad?

O, Jaouad is mens, levensgenieter, artiest, zeemeermin, veel dingen eigenlijk. Multidimensionaal.

Eerst was er jouw intense voorstelling “De meisje”. De monoloog ging over hoe jij je voelde als opgroeiend kind en op je twintigste de wereld in trok. Maar wat betekende dat eigenlijk voor jou?

Op dat moment was dat een soort vrijheid, vrijzinnigheid, spelen en onbezonnen zijn. Ik heb in mijn kindertijd en puberteit veel in mijn hoofd geleefd en alleen maar bezig geweest met mij te verstoppen. Vanaf dat ik thuis vertrokken was ging er een volledige nieuwe wereld voor me open. Ik leefde alsof er geen morgen was.

Waarom kwam er na het theater ook een boek, was dat ook een eigen idee?

5 jaar geleden had ik een bucketlist gemaakt. Ik wou een album schrijven, een voorstelling maken en een boek uitbrengen. Het boek is op een organische manier geboren. Het klopte ook helemaal. Er is nog nood aan de voorstelling, maar na 70 keer spelen vond ik het goed geweest, ik kan ze niet eeuwig blijven spelen. Dus er moest ook een boek komen. Met het boek kan ik meer mensen bereiken. Sommige mensen kunnen of durven niet naar een voorstelling komen. Het boek is dan een veiligere manier om betrokken te raken, je kan het in je eigen privé omgeving lezen.

Heb je het boek zelf geschreven of hulp gekregen?

Ik heb het zelf geschreven. Jeroen Vanluyten heeft mee de redactie gedaan. Het was heel fijn om wild en veel te schrijven, Jeroen en ik hebben nadien samen geschrapt en zinnen beter gezet. Het was een lang werk omdat ik gewend ben compacte theaterteksten en muziek te schrijven. Nu moest er een volledig verhaal verteld worden. Een leuke uitdaging.

Je boek is een fictief verhaal gebaseerd op je eigen leven. Hoe lang heb je gedaan over het schrijven van het boek?

In totaal negen maanden, wel in blokken van drie weken. Sommige hoofdstukken waren meteen duidelijk. Andere hoofdstukken, voornamelijk die waar seks en drugs in voorkwam, vroegen meer tijd omdat ik niet wou dat het de mensen zou afschrikken. Ik wou dat de lezer begrip kreeg voor het personage en waarom het personage die dingen opzocht. We zijn daar ook in geslaagd.

Waarom is het boek in de fictie vorm geschreven?

Omdat ik meer afstand wou. Ik praat al tien jaar in de media over homoseksualiteit en de islam. Het is een belangrijk deel van mijn werk om de mensen daar bewust over te maken maar ik wil ook gewoon performen en zingen en niet altijd spreken over die onderwerpen. Door meer in de fictie te gaan kan ik daar meer afstand van doen, dan wordt het iets universeler. En ik ben 37 jaar dus het is nog wat vroeg om een autobiografie te schrijven (lacht).

In het boek voel je dat de moederfiguur heel belangrijk is. Is dat waarheidsgetrouw?

Ja, de moeder en vaderrol in het boek zijn zeker ook autobiografisch. Ik heb, toen mijn moeder gestorven was, aan het graf in Marokko om vergiffenis gevraagd dat ik homo ben. Ik heb nu mijn beide ouders verloren en het is voor mij een vreemde gedachte. Je ouders zijn je eerste ankerpunten als je begint de wereld te ontdekken dus ik heb dat moment in Marokko echt wel nodig gehad om met mezelf in het reine te komen. Ik heb lange tijd afstand genomen van de islam en ben atheïst geworden. Ik ben ook verzuurd geraakt. Ik ben dan op latere leeftijd terug in contact gekomen met spiritualiteit. Aan het graf van mijn moeder heb ik rust kunnen vinden.

Hoe begin je aan het schrijven van een boek dat zoveel gevoelige onderwerpen bevat?

Ik had daar geen moeite mee eigenlijk. Stel beter de vraag: hoe begin je eraan met zoiets te censureren (lacht uitbundig). Seksualiteit heeft vele vormen en iedereen zit in een ander spectrum daarvan. Ik heb door de jaren heen ook gemerkt dat als je iets bespreekbaar maakt door een taboe weg te halen, je op den duur ook een taboeloos wezen wordt. Wat niet wil zeggen dat je geen schaamte hebt. We denken graag dat wij verlichte wezens zijn, maar uiteindelijk is seks het grootste bewijs dat wij uiteindelijk ook gewoon dierlijke wezens zijn die contact willen maken met een ander en daar voldoening uit willen halen. Ik vind praten of schrijven over seks gemakkelijk. Doordat we in de samenleving te weinig over seks durven spreken, gaan ook mensen over de schreef. Mensen weten niet waar de grenzen liggen: mag ik u nu aanraken of niet of mag ik alles met u doen of niet... In de LGBTQ+ kwestie is dit ook heel hard aanwezig en zijn die grenzen ook niet echt duidelijk. In het boek vonden we het daarom belangrijk dat mensen het zelf ook konden invullen en dat was voor mij een fijne leerschool. Ik moest subtiliteit vinden in de thema’s. Voor mij is een bloot bovenlijf op een feest normaal maar voor de lezer is dat misschien aanstootgevend of nieuw. We moeten als mensen gewoon meer over seks praten en duidelijkheid scheppen. Seks is toch leuk. Hoe zouden we anders hier geraakt zijn?

Het is duidelijk dat je geen schaamte had om over drugs en seks te schrijven maar met je achtergrond en je Marokkaanse roots moet je toch bang zijn geweest om bepaalde seksscénes de wereld in te sturen?

Het houdt mij al tien jaar niet tegen om over die dingen te zingen en praten. Ik merk echt met het ouder worden dat ik als katalysator kan fungeren omdat het niet mijn intentie is om bewust een polemiek te creëren. Het verhaal dat het personage de andere jongen pijpt in de garage, is een verhaal dat veel Marokkaanse jongens kennen. Het wordt niet uitgesproken en mag niet publiekelijk beleefd worden maar biseksualiteit is ook in Marokko ontzettend aanwezig. Daarom wou ik die scène juist wel in het boek laten plaatsvinden, omdat het echt uit het leven gegrepen is.

Ik ken jou vooral door je deelname aan The Voice en De Slimste Mens. Maar je moeilijke jeugd heb je eigenlijk verwerkt door je theaterstuk te schrijven en spelen. Heb je ondertussen je homoseksuele moslim zijn een plaats kunnen geven?

Ik denk dat dit een constant proces is. Zelfliefde en zelfaanvaarding zijn als golven, elke keer kom je meer en meer tot jezelf. Door het boek uit te brengen is er terug een soort heropleving van fases in mijn leven die ik heb los gelaten maar die wel nog steeds aanwezig zijn. Vooral ook omdat ik een stem ben voor vele anderen die niet durven spreken. Hierdoor word ik ook herinnerd aan hoe moeilijk het nog steeds is en hoe jammer het nog steeds is.

Heeft je creativiteit en kunst jou geholpen te worden wie je nu bent?

Ik ben op mijn 22e als drag Queen begonnen maar bij mij gaat het vooral om expressie. Ik wil mij kunnen uitdrukken op verschillende manieren: muziek, video, schrijven,… Het zijn altijd dezelfde thema’s die terugkomen, thema’s die zo diep in mij verankerd zitten dat ik niet anders kan dan daar iets over te zingen of schrijven.

Als theatermaker en zanger breng je gender en identiteit bij het brede publiek, was dat iets dat je altijd al wou verkondigen?

Toen mijn moeder op mijn 15 overleed, voelde ik dat mijn leven een hoger doel had. Ik wist nog niet hoe en wat, maar op mijn 30e speelde ik mijn monoloog “Zeemeermin” en ik wist dat dit het was. Ik ging naar scholen om te praten. Ik sta op de barricade en de aanvaarding gaat traag, maar iemand moet het doen. Will Ferdy heb ik, toen hij nog leefde, een paar keer ontmoet. Tom Lanoye eveneens. Met beide kom ik goed overeen. Dat zijn ook pioniers, mannen die op jonge leeftijd gezegd hebben “te nemen of te laten”. Die hun stempel hebben gedrukt.

Waarom vind je het zo belangrijk om te praten over identiteit, seksualiteit en traditie?

Omdat we vergeten dat we uiteindelijk allemaal mens zijn en dat die identiteit eigenlijk een verlengstuk is van ons ego. We zien er allemaal anders uit en we hebben een ander wereldbeeld maar op het einde van de rit willen we gewoon mensen rondom ons die ons aanvaarden en om ons geven. Ik denk dat dit belangrijk is voor mij omdat ik merk dat daar momenteel heel veel discussie over is terwijl mensen gewoon willen dat er naar hen wordt geluisterd.

Wat betekenen jouw roots voor jou, de dag van vandaag?

Ik ben opgegroeid in een Marokkaans Arabisch gezin dus ik heb heel mijn jeugd niets anders gekend. Mijn roots betekenen met het ouder worden meer en meer voor me. Ik voel ook meer nood om mijn moedertaal te spreken en mij te omringen met mensen die dit ook voelen.

Je bracht ook de funky elpee “Messias” uit, en speelde deze ook als muzikale voorstelling. Wie is jouw Messias?

Tina Turner (lacht), dat is eerder mijn oermoeder. Ik heb jaren gewerkt met thuislozen en jongeren dus voor mij zijn Messiassen dikwijls echt mensen van wie je het niet verwacht. Die levenswijsheid hebben omdat ze durven te voelen. Dat is het moeilijkste in het leven, voelen en zeker de niet zo fijne emoties. Jan met de pet en Fatima met de hoofddoek zijn mijn Messias.

Vanavond op je boekvoorstelling ga je fragment lezen en ook zingen, veronderstel ik. Maar wat hoop je te bereiken? Heb je een doelgroep voor ogen?

Ik wil vooral lezen toegankelijker maken voor meer mensen. Er zijn nog heel veel mensen die lezen moeilijk vinden. Er komt van dit boek ook een luisterboek dat ik zelf ga inspreken. Een specifieke doelgroep heb ik niet voor ogen, het is voor iedereen bestemd. Doordat de scénes met seks en drugs mooi zijn kunnen ook jonge mensen het lezen en luisteren naar mijn verhaal. Het is ook voor oudere mensen mooi want iedereen die een personage wil leren kennen dat worstelt met zichzelf, zal herkenning voelen. Tenslotte worstelen we allemaal wel wat met onze identiteit.