liefde, lijden en loutering

ZELDZAME AARDEN. Sandro Veronesi. ****

Hoewel dit boek me net een tikkeltje minder aansprak dan ‘Kalme chaos’ (wat al te veel toevallige samenloop van omstandigheden), waar het een vervolg op is, blijft Veronesi een meeslepend auteur die, tussen alle absurditeit en chaos van dramatische gebeurtenissen die het hoofdpersonage op amper 24 uur tijd overvallen, een maatschappelijke en menselijke spiegel voorhouden, waarin we met onszelf en allerlei levensvragen geconfronteerd worden. Wat is goed, wat is kwaad? Wat heb je nodig om gelukkig te zijn? Wat is de waarde van succes? En vooral, hoe goed ken je jezelf? Hoezeer en hoelang kunnen we onszelf bedriegen, tot het doek valt?

Maar dan kan crisis ook kans worden, je laten vernederen en spijt betuigen kan leiden tot catharsis.

In dit etmaal waarin ‘de wet van Murphy’ toeslaat, waarin het hoofdpersonage alles verliest wat hem lief is en zekerheid bood in de liefde als op vlak van werk, wat kortom zijn hele toekomst doet wankelen, moet hij de balans opmaken van de persoon die hij was, of beter: die hij dacht te zijn, van wie hij ten gevolge van de gebeurtenissen geworden is (en wie hij helemaal niet wil zijn) en hoe hij zichzelf en zijn leven terug op het spoor kan krijgen. Hoe kan hij goedmaken wat werd aangericht? En liggen de schuld alleen buiten hem, bij zijn malafide compagnon? Hoe kan hij zowel verleden als heden herstellen?

Wat doen wanhoop, angst en (misplaatste) trots met een mens?

Het individu als voorgrond tegen de achtergrond van een Italië, waar corruptie en malafide praktijken woekeren als onkruid. Hoe houd je in een dergelijke wereld stand? En hoeveel verschil je zelf, als je je eigen geweten onder het vergrootglas legt?

Veronesi is een rasverteller. Hij doet dat met veel humor, ironie, zelfspot, maar ook met wijsheid en ontroering. Die wervelende mengelmoes onthult veeleer dan hij verhult. Veronesi legt bloot, messcherp en tegelijk mild.

De meest aangrijpende scène van het boek is aan het eind het gesprek met zijn dochter. Eigenlijk is het een monoloog, ze heeft hem gevraagd om te zwijgen, haar niet te onderbreken. En voor een keer luistert hij, wat zoveel moeilijker blijkt te zijn dan praten, en daarmee keert de echtheid terug: in haar openheid, in zijn ontvankelijkheid, zonder oordeel of goede raad of eigenbelang, en kan het wonder van loutering en herstel gebeuren. Als zij hem een ultieme spiegel voorhoudt: hoe het is om als zeldzame aarden in het leven te staan.