Een tegelijk warm en afschuwelijk koud bad in de geschiedenis

Rutger Bregman schreef recent een 'nieuwe geschiedenis van de mens'. Harari schreef er in 2011 een kleine. Hij dompelt je onder in de wondere wereld van de Homo Sapiens, de enige van zes mensensoorten die vandaag de dag nog rondloopt op planeet Aarde. Net als Bregman beschrijft Harari hoe en waarom de Homo Sapiens zijn soortgenoten achter zich liet. En hoe we vervolgens de wereld veroverden. Maar wat begon als een magisch sprookje, mondde doorheen het boek vaak uit in ijskoude douches.

De Homo Sapiens evolueerde van een onbeduidende diersoort naar een wezen dat kon dromen, fantaseren en verhalen vertellen. Een wezen dat creatief kon denken en zijn ideeën ook in werkelijkheid kon omzetten. Een scheppend wezen. Een god op aarde. Harari noemt deze evolutie de Cognitieve Revolutie, de eerste en belangrijkste in onze geschiedenis.

Hij beschrijft welke wonderen we doorheen de eeuwen met onze gave verricht hebben, maar neemt even goed en zonder omhaal onze gruweldaden in beschouwing. En waar Bregman een verklaring zoekt en geeft voor het kwade in de mens, is Harari genadeloos in zijn weergave van de feiten. Hij maakt geen excuses, maar drukt je er zonder waarschuwing met de neus bovenop. Hoe nobel en goed onze intenties ook geweest mogen zijn, de realiteit is hard en onvergeeflijk.

In dat opzicht is Sapiens een heel ander soort eye-opener dan De Meeste Mensen Deugen. Hoe intrigerend en glorieus onze geschiedenis ook mag zijn, hoe sociaal, geëngageerd en zorgzaam de Homo Sapiens ook is, er is een niet te verwaarlozen duistere kant aan ons verhaal. Een duistere kant die vandaag de dag steeds nadrukkelijker boven water komt drijven. En waarvoor we niet blind mogen blijven.

Sapiens is een kleine geschiedenis waaruit we veel kunnen leren.