Banneling zonder nostalgie
Osipov’s Kilometer 101 , is zijn tweede verzameling verhalen die in het Engels verschijnt, maar wel op zijn voormalige woonplaats in Rusland focust. Het boek handelt in wezen over vluchten en ballingschap. De titel verwijst naar de uitsluitingszones van 100 km die rond grote Sovjetsteden zijn geplaatst, waarbinnen degenen die door de staat als "ongewenst" werden beschouwd, niet mochten verblijven. Zelfs in het huidige Rusland suggereert de uitdrukking "de 101ste kilometer" een plaats van verbanning die synoniem staat voor dissidentie, criminaliteit en sociale deprivatie.
De auteur beschrijft een wereld van alcoholisme, geweld en apathie totdat hij stuit op wat misschien wel de dodelijkste nationale eigenschap van allemaal is: tolerantie voor wat ondraaglijk is.
Gelegen net buiten een van deze historische grenzen, op de westelijke oever van de rivier de Oka in de oblast Kaluga, was Tarusa niet alleen de stad die Osipov thuis noemde, maar ook waar zijn familie een historische band had. Zoals hij in een van de stukken in dit boek vertelt, kwam zijn overgrootvader hier terecht - "niet geheel uit vrije wil, zoals veel politieke gevangenen" - nadat hij in 1933 valselijk was beschuldigd van samenzwering om de schrijver Maxim Gorky te vermoorden.
De 11 werken die Osipov in de afgelopen 15 jaar heeft geschreven, zijn opgenomen in Kilometer 101 zijn opgesplitst in "verhalen" en "essays", hoewel de laatste autobiografisch zijn is het kunstenaarschap van Osipovs fictie. Van een ontmoeting tussen twee schaakrivalen in een vliegtuig, tot een verslag van een vrouw die door een invloedrijke ‘weldoener’ wordt geholpen het land te ontvluchten, tot een kroniek van antisemitisme in de Sovjet-Unie. Keer op keer gaan deze schijnbaar alledaagse verhalen over wrede geschiedenissen en barbaarse werkelijkheden.
De combinatie van scherp realisme en ingetogen verfijning die kenmerkend is voor Osipovs proza, brengt prachtig de kwalen, het kwaad en de verdovende grijsheid over die symptomatisch zijn voor het leven in het provinciale Rusland, vroeger en nu.
Het is onmogelijk om Kilometer 101 los van de huidige politieke realiteit te lezen. In de context van de golven van massale emigratie als gevolg van de Russische invasie van Oekraïne en de recente aankondiging van "gedeeltelijke mobilisatie", graaft de collectie laag na laag verschillende soorten ballingschap op: historische en hedendaagse, interne en externe, fysieke en psychologische. Osipov is echter een banneling zonder nostalgie. Als er enig verlangen is om terug te keren, wordt het voor altijd getemperd met een nuchter pragmatisme. Zijn personages weten dat als en wanneer ze teruggaan, er een afrekening wacht. En om dat zelfs maar mogelijk te maken, is er veel verandering nodig.
