Hommage aan het woord

Pascal Mercier, pseudoniem van Peter Bieri, (Bern, 23 juni 1944) is een Zwitsers filosoof en schrijver van romans. Hij is als hoogleraar filosofie verbonden aan de Vrije Universiteit Berlijn. Hij studeerde filosofie in Londen en aan de universiteit van Heidelberg. Onder zijn eigen naam publiceerde hij het filosofische werk Das Handwerk der Freiheit (2001), dat onder meer vertaald is in het Nederlands, Hongaars, Italiaans en Spaans. Onder pseudoniem verschenen verscheidene romans, waarvan zijn roman Nachtzug nach Lissabon (Nachttrein naar Lissabon) (2004) in Duitsland een groot succes werd en in verschillende talen vertaald is, waaronder in het Nederlands. Eerder schreef hij de romans Perlmanns Schweigen (Perlmanns zwijgen) (1995) en Der Klavierstimmer (De pianostemmer) (1998). Kenmerkend voor zijn romans is een existentiële geladenheid, die alle lagen doortrekt. Belangrijke thema's zijn eenzaamheid, wanhoop en genialiteit. Daarnaast schenkt Mercier een bijzondere aandacht aan de vervreemdende werking van de taal en de onoverbrugbare kloof die tussen haar en de werkelijkheid, zowel fysiek en sociaal, bestaat. En het is vooral die taal die heel belangrijk is in zijn nieuwe roman ‘Het gewicht van de woorden’. De zestiger Simon Leyland heeft te horen gekregen dat hij nog maar kort te leven heeft. Hij verkoopt de uitgeverij in Triëst die hij na de dood van zijn vrouw ruim tien jaar heeft geleid, en vertrekt naar Londen. Daar is hij volwassen geworden, daar is hij ooit begonnen als vertaler, daar heeft hij zijn vrouw leren kennen en met haar twee kinderen gekregen. Daar heeft hij ook een huis geërfd van een oom. Hij neemt de tijd om de brieven te herlezen die hij het afgelopen decennium aan zijn overleden vrouw heeft geschreven en nog steeds schrijft om te ontdekken wie hij geworden is. Het zijn schitterende brieven over liefde, verlangen, eenzaamheid en de kracht van de taal die in hun leven zo'n belangrijke rol heeft gespeeld. ‘Het gewicht van de woorden’ is een ander boek dan Nachttrein naar Lissabon, al bezit het wel enigszins eenzelfde insteek: brieven met diepere lagen, levensvragen, als motief om alles wat je je aan het eind van het leven zou kunnen afvragen, te bespreken. Het besef dat vrijheid en kennis van jezelf in directe relatie tot elkaar staan, is bijna tastbaar aanwezig in het boek. Het hoofdpersonage en ook de personages rondom vragen zich voortdurend af wie ze zijn en wat ze willen en of dit het leven is dat ze hadden willen leiden en of dat er delen in hen zijn die ze tot nu toe niet geleefd hebben.. Het leven is fragiel, en mensen ook. Er kan hun altijd iets ergs overkomen, of ze kunnen ziek worden, fysiek of mentaal, en zichzelf pijn doen. ‘Literatuur is in staat om hetzelfde met de menselijke tragedie te doen als een requiem met de dood. Ze helpt om een treurige gebeurtenis mooi te maken, waardoor we die kunnen integreren in ons leven. Schoonheid maakt het leven draaglijk en leert ons wie we zijn. Dat is de bevrijding die literatuur kan bieden. .Het gewicht van de woorden is een gefundeerde hommage aan het woord en al degenen die daar mee bezig zijn van schrijvers, uitgevers, vertalers, recensenten en zelfs romanpersonages. Zelden heb ik het beroep van vertaler zo mooi weten beschreven worden. Els Snik die een prachtige vertaling maakte van ‘Het gewicht van de woorden’ moet zich hierdoor wel dubbel gemotiveerd gevoeld hebben. . . .