Tedere én gruwelijke ervaringen geladen maken

Het overlijden van Walter van den Broeck heeft me pijnlijk getroffen en daarom ben ik nog eens in één van zijn boeken gedoken dat mij heel dierbaar is.

Plaats van het gebeuren is andermaal zijn geboortedorp Olen, en we ontmoeten dan ook heel wat personages die we in vorig werken tegenkwamen. We zitten zowat in de De avonden-sferen van Gerard Reve, namelijk de na-oorlogse jaren vijftig. Amerika is in oorlog met Korea verwikkeld en dat heeft ook in Olen zijn sporen nagelaten. Want enkele van de jonge mannen hebben in Korea gevochten. Valentijn, ook wel Stijn of Snoek genoemd, is een twaalfjarige jongen die net zijn plechtige communie gedaan heeft.

Hij leeft in twee werelden, één waarin Kerk en moraal heersen, en de andere waarin de duistere en mysterieuze krachten van het lichaam regeren. Stijn is op een moment aangekomen dat hij de krachten van het lichaam wil onderdrukken ten voordele van moraal en vooral kerk. Hij wil namelijk ‘heilige’ worden. Maar dat is buiten de aantrekkingskracht gerekend die Martha, de zuster van een vriend, op hem uitoefent. Hij mag zich wel voornemen om een heel kuis leven te gaan leiden, maar zijn lichaam spreekt een heel andere taal, namelijk die van natte dromen en erecties die het lichaam van Martha bij hem te weeg brengen. Om haar te zien gaat hij met zijn ‘kodak’ naar een militaire oefening kijken op een plaats ver van huis, Klein Korea genoemd. Het is een heel broeierige zomerdag. Er is een onweer op komst en het lijf van jong en oud zit vol elektriciteit. Wat allemaal vrij onschuldig begon ontaardt vrij snel in hitsige bekentenissen, geheime onthullingen over de vader van Stijn en een wraakoefening die overgaat in ontspoorde seksuele kwellerij. Stijn neemt foto’s van militairen, vriendjes en volwassenen in hun bijna wreedaardige poses van opgedweepte zinnelijke ontlading. Hijzelf is ook ten prooi aan een hitsigheid die hem zowel walging als opwinding ontlokt. Hij weet dat hij de foto’s nooit zal laten ontwikkelen en vernietigt het filmrolletje. De beelden van zijn ontketende dorpsgenoten zullen hem sowieso een leven lang bijblijven.

"Een lichtgevoelige jongen" is een vrij klassieke maar wel oersterke roman die heel realistisch de sombere na-oorlogse jaren belicht en vooral de emotionele wereld van adolescenten in die periode belicht. Juist doordat alles van emoties in de naam van de katholieke kerk moest onderdrukt worden, kwam het vaak op seksueel vlak tot excessen, waardoor adolescenten soms levenslang getraumatiseerd werden.

Walter van den Broeck is nu eenmaal een taalvirtuoos en juist in deze roman komt dat beter dan ooit tot zijn recht. Juist door zijn schitterend taalgebruik weet hij tedere momenten (zoals de verliefdheid van Stijn) maar ook gruwelijke ervaringen (zoals de verkrachting van de homoseksuele soldaat) erg geladen te maken. Zoals steeds weet de auteur op de gepaste momenten met milde of zwarte humor om te gaan en dat bevordert de leeshonger uiteraard nog een stuk meer.