een Literair, ethisch, historisch meesterwerk
De Amerikaanse schrijver Colson Whitehead sleepte met 'De ondergrondse spoorweg' (Atlas Contact) de National Book Award in de wacht. 'De Ondergrondse Spoorweg' is het verhaal van de 15-jarige Cora, die in het midden van de 19de eeuw op een plantage in Georgia werkt en ontsnapt. Die 'Ondergrondse Spoorweg' bestaat ook echt: het was een clandestien netwerk van smokkelroutes waarlangs ontsnapte slaven de zuidelijke staten van de VS konden verlaten en een veilig heenkomen konden zoeken in noordelijke staten die weggelopen slaven beschermden, of anders in Canada. Concreet ging het om onderduikadressen en andere faciliteiten die in het bezit waren van sympathisanten van de abolitionistische beweging. Zij opereerde zoals vele grootschalige verzetsbewegingen: met veel losse cellen die weinig wisten over andere cellen en eigenlijk alleen een paar van hun "buurcellen" kenden. Het verhaal van De jongens van Nickel, uit zijn nieuwste boek is gebaseerd op ware feiten en goed voor een Pullitzerprize. De personages zijn fictief maar het verhaal is echt gebeurd. Enkele jaren geleden werd een onderzoek gestart naar de geruchten over de Arthur G. Dozier School for boys in Florida. De geruchten gingen niet alleen over lijfstraffen, seksueel misbruik en marteling maar er werden op het terrein ook nog eens 55 skeletten gevonden buiten de officiële begraafplaats van de tuchtschool. Het onderzoek dat nog steeds loopt heeft het dodental reeds op meer dan 100 lichamen gebracht. Deze ontdekking heeft voor een ware schokgolf gezorgd en dat is ook de reden dat Colson Whitehead dit verhaal in een roman wou verwerken. Aan het begin van de jaren 1960 is Elwood Curtis een jongen zoals er velen zijn in Amerika: intelligent, hardwerkend, maar … zwart en bijgevolg kansloos in het nog erg op rassendiscriminatie gestoelde zuiden. Omdat hij het zo goed doet op de middelbare school krijgt hij echter de kans om alvast, na de reguliere schooltijd, lessen te volgen aan een hogeschool in de buurt. Voorafgaand aan de eerste les daar neemt hij een voor hem fatale beslissing: hij besluit liftend naar school te gaan. De man die hem oppikt, rijdt rond in een gestolen wagen die net dan door de politie wordt onderschept. Elwood is onschuldig maar wordt omwille van zijn huidskleur schuldig bevonden en veroordeeld tot twee jaar opsluiting in de Nickel Academy, een tuchtschool. Niettegenstaande de tuchtschool een blanke en zwarte afdeling heeft is het schering en inslag om “leerlingen” te straffen. En dan mag je van geluk spreken dat je niet naar het ‘Witte Huis’ wordt gebracht want daarvan is geen terugkeer meer mogelijk. "Jongens van Nickel waren goedkoper dan meisjes van plezier en je kreeg meer waar voor je geld, althans dat werd gezegd." Al op zijn tweede dag in Nickel ontmoet Elwood Jack Turner, een streetwise jongeman die al eerder op de kostschool heeft gezeten en weet hoe je er moet overleven. Die ontmoeting zal de belangrijkste van Elwoods leven blijken. Turner helpt Elwood zijn weg te vinden op de kostschool, de twee worden vertrouwelingen en beramen plannen. De jongens van Nickel speelt zich af tegen de achtergrond van de Burgerrechtenbeweging en de zogeheten Great Migration, waarbij in de loop van de twintigste eeuw meer dan zes miljoen Afro-Amerikanen van de zuidelijke naar de noordelijke Verenigde Staten trokken, wat onder meer leidde tot de Harlem Renaissance. Ook Elwood maakt de reis van het zuiden naar Harlem, zo kunnen we in het laatste deel van het boek lezen, waarin de auteur de lezer behoorlijk van de sokken blaast met een onthulling die plottechnisch verrassend en thematisch heel treffend is. De jongens van Nickel, is niettegenstaande de gruwel, een Literair, ethisch, historisch boek dat jongens die als vuilnis gedumpt werden, zonder dat hier iemand wakker van lag, postuum nog een stem geeft.
Synopsis
Op een tuchtschool in het Diepe Zuiden van Amerika worden, terwijl de burgerrechten voor zwarten zijn ingevoerd, vooral de zwarte leerlingen mishandeld en zelfs vermoord.