het referentiekader is van een gedeelde cultuur of religie

Er werd al jaren over de Canon van Vlaanderen gepraat, en nu in mei 1923 was hij er eindelijk, ook in boekvorm. Op vraag van de Vlaamse Regering heeft een select clubje van academici de geschiedenis van Vlaanderen in 60 vensters gegoten: van de oermens, over de Vlaamse primitieven, de Guldensporenslag, de wereldoorlogen, kunst, cultuur, sport tot Ons Kookboek.

Een canon is het geheel van teksten, beelden, kunstwerken en gebeurtenissen dat het referentiekader is van een gedeelde cultuur of religie. De langverwachte Vlaamse canon is opvallend breed, al zijn er enkele hiaten.
De Vlaamse Canon loopt chronologisch en begint dus veel eerder, met de oudste sporen van menselijke bewoning. Die vinden we terug in Limburg, in Veldwezelt. Daar in de Maasvallei ontgonnen neanderthalers vuurstenen, 58.000 tot zelfs 133.000 jaar geleden. In Rosmeer in Haspengouw ontdekten archeologen dan weer een van de oudste landbouwnederzettingen, de Haspengouwse leemgronden waren meer dan 7.000 jaar geleden al in trek bij de eerste landbouwers.

Van het Middelnederlands naar een standaardtaal is een hele stap, een evolutie die in verschillende punten terug te vinden is in de lijst. Ook al delen we onze taal met Nederland, toch zijn er heel wat verschillen. De commissie selecteerde daarom het zeer Vlaamse woord "goesting" als opvallend ankerpunt in de Canon. De grenzen tussen standaardtaal, dialecten en tussentaal lijken minder scherp vandaag. De commissie koos er bewust voor om geen levende personen op te nemen. De meest recente gebeurtenissen in de lijst dateren van bijna 20 jaar geleden. Het eerste homohuwelijk vond plaats op 6 juni 2003, de euro werd een jaar eerder ingevoerd, het zijn respectievelijk nummer 57 en 58 in de Canon.

Brusselaar Jacques Brel bezong het Vlaamse landschap als geen ander in "Le plat pays" - of "Mijn vlakke land" in het Nederlands - en wordt daarvoor beloond met een plek in de Canon. Hij noemde zichzelf een Vlaming die Frans spreekt, "un Flamand qui parle français". Paula Sémer, een van de eerste omroepsters van de openbare omroep, staat dan weer symbool voor de opkomst van televisie, dit jaar 70 jaar geleden. Ze wordt door de commissie ook geroemd om haar strijd voor de emancipatie van vrouwen. Ze staat in de Canon naast andere vrouwen zoals keizerin Maria Theresia, de onterecht als heks veroordeelde Cathelyne Van den Bulcke, feministe Emilie Claeys en schrijfster Marie Belpaire.

Het is een erg brede lijst geworden, met niet alleen politieke of culturele onderwerpen, maar ook aandacht voor archeologie, economie, wetenschap, ecologie en sport.
Ondanks de hevige kritiek vooraf waren de reacties bij het verschijnen van de canon overwegend positief. Men is niet over een nacht ijs gegaan.
Voor mij persoonlijk hoefde zo een canon niet maar nu hij er is, ben ik wel tevreden over de boekvorm. Het is een mooi verzorgde uitgave geworden, met knappe foto's met degelijke teksten die de zestig vensters tot een bijzonder geheel vormen.