liefde, rouw en patina

“Baumgartner – Paul Auster” ****

Volgens enkele van de recensies is dit niet de meest overtuigende roman om - eindelijk - met deze auteur kennis te maken.

Ergens lees ik dat het mogelijk ook zijn “zwanenzang” is, dus tevens een soort van testament.

Tragisch is het woord dat, ook voor de roman, bij me opkomt.

Baumgartner is niet de enige die afscheid neemt.

Een professor-filosoof, verteerd door jarenlange rouw om zijn geliefde Anna Blume.

Had hij haar dood kunnen voorkomen?

Had hij ze moeten voorkomen?

Liefde is vrij laten en leven is niet zonder gevaar, lezen we, maar wat als het thema andermaal je pad kruist? Net op het moment dat een niet meer verwachte droom een laatste élan kan geven. Een nieuw begin.

Wat is karma, en wat zijn juiste keuzes?

Het is van alle generaties, en kinderen leren van hun ouders, en soms leren ouders van hun kinderen.

De roman begint naar mijn aanvoelen een beetje stuntelig, oppervlakkig en breedsprakerig zelfs, maar daarna verdiept hij zich in mijmeringen en herinneringen, bespiegelingen over de zin van het leven, over de liefde, het verlies ervan en wie je bent als je alleen achterblijft.

Geschreven met oog voor het detail, voor de schoonheid van het gewone van het leven.

Zelfs wie hoog droomt en vaak in gedachten verzonken raakt, kan op andere momenten goed geaard zijn.

Soms verlies ik Auster en Baumgartner even, enkele bladzijden verder grijpen ze me toch weer bij mijn nekvel.

Een roman over de geschiedenis van mensen, evenzeer hun individuele als de universele van de voorbije eeuw. Door beide word je getekend en gelittekend.

Baumgartner en ik zijn beiden 71, maar ik voel me zoveel jonger en veel sterker verwant met zijn Anna Blume.

Word ik daarom geregeld kwaad als Auster over Baumgartner schrijft als over een oude man, met kwalen die zich onafwendbaar manifesteren. Met ironie en tegelijk bijna met berusting.

Herkenbaar is om, eigen aan die leeftijd en de onzekerheid van hoe lang nog, je leven in kaart te willen brengen. Jezelf te situeren ten opzichte van je wortels, geliefden en de wereld waarin je leeft.

Die oeropdracht om je drie namen te realiseren: beginnend als familienaam; dan al snel het gevecht om je voornaam te mogen/kunnen worden; later vanuit de wankele balans tussen beide een nieuwe familienaam opstarten zonder die voornaam weer te verliezen, en dat alles in de brede context van hoe je je soortnaam mens gestalte wilt geven. Een leven lang proberen we die ballen in de lucht te houden.

Baumgartners en mijn vader waren beiden kleermaker en pas op onze latere leeftijd te begrijpen, met mildheid te benaderen.

Onze moeders zachte vrouwen met diepere gronden dan je op het eerste gezicht vermoedt.

Nog een persoonlijk detail, dat wellicht toevallig is… Of niet.

Misschien intussen al 25 jaar geleden werd ik overweldigd door het toneelstuk Anna Blume hat ein Vogel, van Kurt Schwitters. Het eerste stuk was, anders dan Austers transparante taal, een klankgedicht van onbestaande en toch betekenisvolle woorden. Ze drongen tot diep onder de huid, met een sfeer van het ene moment ongebreidelde lichtheid, het andere vol melancholie.

Dat gevoel vergezelde me quasi de hele tijd bij het lezen…

Misschien heeft Auster de naam voor zijn geliefde toch niet toevallig gekozen?

Ik ben zeker benieuwd naar meer.