"Zoek het niet te ver, blijf dicht bij jezelf en je ervaringen. Voel hoe het is om de zee of een boom te zijn." - interview met Anne Meerbergen

17 juli 2023

Door Annika Cannaerts

In haar derde bundel Schipperen waagt Anne Meerbergen zich nogmaals aan zeegedichten. Als jonge vrouw voer ze een aantal jaren mee op een olietanker en ontdekte zo de verschillende gedaantes van de zee. In deze bundel werd ze ook weer het kind van haar vader en vraagt ze zich af wat het gewicht van liefde is.

Wat inspireerde jou om deze bundel te schrijven?

De zee! Als twintigjarige had ik de keuze om met mijn man mee te varen of negen à tien maanden per jaar alleen thuis te blijven. Het huwelijksbootje was een olietanker en gedurende vier jaar heb ik meegevaren. Het was een boeiende ervaring, ik heb er leren schipperen. De zee is een dankbaar onderwerp om over te schrijven want de zee is zoveel meer dan zout water.

Zijn er, naast de zee, nog specifieke thema’s die vaak terugkeren in je gedichten?

Moeders, zeeën en kunst zijn onderwerpen die vaak in mijn gedichten terugkomen. Vooral het thema van de moedergedichten ligt me nauw aan het hart. In mijn debuut Aanmoederen schreef ik over moeders die men zou willen vergeten maar niet kan vergeten. In mijn tweede bundel Zeezuchten schreef ik gedichten over de zee bij de prachtige foto’s van Eddy Verloes. En in mijn pas verschenen bundel Schipperen schreef ik gedichten over mijn jaren op een olietanker, enkele vadergedichten en waagde ik me ook aan liefdesgedichten.

Hoe heeft jouw leven en persoonlijke ervaring invloed op je poëzie?

Persoonlijke ervaringen maken een gedicht authentieker, maar zeker niet alle gedichten gaan over mezelf. Elk gedicht is wel geschreven omdat het dringend geschreven moest worden. Wat ik voel en denk trek ik in de gedichten open om ze zo voor de lezer herkenbaar te maken.

Hoe zou je je schrijfstijl of poëtische stem omschrijven?

Mijn gedichten zijn sober maar poëtisch. Elk woord telt en elke zin wordt gewikt en gewogen. Er mag geen woord teveel staan en elk woord moet op de juiste plaats staan. De kracht van de emotie zit in eenvoudige taal en beelden.

Hoe zorg je ervoor dat je authentiek blijft in je poëzie en je eigen stem behoudt?

Volgens mij gebeurt dat spontaan. Na twintig jaar poëzie schrijven heb ik mijn eigen stem gevonden. Ik schrijf poëzie altijd vanuit een soort urgentie en blijf hierbij dicht bij mezelf. Ik herbeleef waarover ik schrijf.

Wat is de rol van ritme en klank in jouw poëzie?

Onbewust spelen klank en ritme een rol. Ik herlees mijn gedichten tijdens het schrijfproces hardop, zo kan ik horen of het ritme en de klank juist zitten. Klank en ritme gaan samen met taal en inhoud, ik blijf sleutelen tot alles juist zit. Eindrijmen vermijd ik.

Zijn er bepaalde dichters of literaire werken die jouw eigen werk hebben beïnvloed? Heb je een groot voorbeeld?

Ik lees vrij veel poëzie en ben er zeker van dat ik onbewust beïnvloed ben door anderen. Mijn voorkeur gaat uit naar dichters die in enkele sobere zinnen een hele wereld kunnen oproepen. Een bepaalde dichter als voorbeeld vermelden doe ik liever niet. Er zijn er teveel om op te noemen.

Wat hoop je dat lezers ervaren of voelen wanneer ze jouw poëzie lezen?

Mijn gedichten gaan over emoties en verwondering. Ik wil de lezers raken, hen doen stilstaan bij sommige woorden, beelden en gevoelens. Hen anders doen kijken naar wat in onze ogen vanzelfsprekend is.

Hoe bepaal je dat een gedicht ‘af’ is en klaar om gedeeld te worden met anderen?

Soms mag een gedicht al na een versie uitvliegen en soms blijf ik er jaren aan schaven. Ik zal een gedicht niet delen zolang er iets blijft wringen. Een gedicht is pas af wanneer het helemaal goed aanvoelt.

Hoe begin je aan een gedicht?

Op onbewaakte momenten komt een zin aangewaaid of is er een woord of een beeld dat me opvalt. En dan begin ik te sprokkelen, woorden, gedachten, beelden. Zien wat er werkt en wat niet, het gedicht zegt meestal waar het zelf naartoe wilt. Een gedicht in bochten willen wringen om te schrijven wat ik absoluut wil zeggen werkt echt niet. Loslaten dus, associaties maken en schrappen.

Zijn er momenten waarop je vastloopt of geen inspiratie hebt? Hoe ga je daar mee om?

Het gebeurt dat de dagen te veel kabbelen en ik geen inspiratie heb. Dan herwerk ik oudere gedichten of zoek ik inspiratie in de natuur, op straat of in wat ik dan lees. De krant kan ook voor inspiratie zorgen. Poëzie is ook kijken. Kijken, voelen en blijven verwonderen.

Heb je zelf een favoriet gedicht dat je hebt geschreven? Zo ja, waarom?

Dit is een moeilijke vraag, want ik sta achter elk gedicht dat ik schreef, maar sowieso kies ik voor een moedergedicht: ‘Maak de som van je huiselijk geluk’. Het is een gedicht over het recept van de chocolade mousse van mijn moeder. Dit gedicht is de synthese van alle emoties die er tussen ons waren: ‘zoek je zwartste chocolade/ 25 gram/ bitter geluk per persoon/…verenig licht en donker… ‘

Welke raad kan je geven aan onze lezers die ook al eens schrijven?

Zoek het niet te ver, blijf dicht bij jezelf en je ervaringen. Voel je onderwerp, hoe het is om de zee of een boom te zijn. Zoek je eigen stem en stijl en maak zo weinig mogelijk zijsprongen in een gedicht. Wees sober met adjectieven. Heb geduld, laat je gedicht even liggen om er daarna met een frisse blik naar te kijken. Wees op je hoede voor ‘darlings’ meestal zijn die goede vondsten toch niet zo geweldig. Sta open voor feedback, daar leer je veel van.

Als je drie boeken of dichtbundels mag meenemen naar een onbewoond eiland, welke werken zou je dan kiezen?

Oei, drie is niet veel. Laat me dan kiezen voor boeken die ik kan blijven herlezen. De poëzie van Wislawa Szymborska, haar verzameld werk ‘Einde en begin’, De herinneringen zien mij’ van Tomas Tranströmer en de roman ‘Tot in de hemel’ van Richard Powers. Drie dikke boeken, samen goed voor 1.318 pagina’s leesplezier.

Waar kunnen we je werk lezen/kopen?

In bibliotheken, via www.uitgeverijp.be van Uitgeverij P, en de boekhandel.

Lees ook de "Zinnen als pralines" uit Schipperen.

Schipperen cover