"Een nacht in een kooi" - interview met Jasmine Raeymaekers

Jasmine Raeymaekers, vrolijke twintiger, reist graag én verhuist ook graag. Ze komt als reisleidster in Egypte terecht, waar een dom verkeersongeval leidt tot een arrestatie. Jasmine wordt naar de gevangenis gebracht en opgesloten in een overbevolkte cel, zonder te weten hoe lang haar opsluiting zal duren, in een vreemd land dan nog wel. Ondertussen wacht ze af of haar baas, die tevens stiekem haar geliefde is, haar hulp zal bieden. Deze nachtmerrie heeft Jasmine verwerkt in haar boek “Een nacht in een kooi”.

Stadslezer en redactrice Katja Verbeeck sprak Jasmine, op een druk terrasje op een warme zomermiddag.

Jasmine, kan je jezelf even voorstellen?

Ik ben Jasmine en ik ben sinds kort een schrijfster, een auteur! Ik woon samen met mijn vriend en ons dochtertje Lily op Lanzarote. Ik lees heel veel boeken, ik zwem heel graag in de zee en ben avontuurlijk. Verder heb ik een heel goede band met mijn grootmoeder, zij is zo’n beetje mijn tweede mama.

Je had je droomjob als reisbegeleidster in Egypte gevonden, je genoot daar van het leven. Hoe komt het dat je daar in een cel belandde?

Ik was met de auto onderweg naar het werk, was even onoplettend en er vloog ineens een kindje de straat over. Ik heb dat kind aangereden. Hij had enkel een gebroken arm, gelukkig niet zo erg. Ik was over mijn toeren, één van de omstaanders stelde voor om me naar mijn werk te brengen en ik stemde toe zonder verder na te denken. Maar mijn intuïtie schreeuwde nee, ik voelde letterlijk een hand tegen mijn borst om niet mee te gaan. In plaats van naar mijn werk, bracht die omstaander me naar een politiekantoor. Ik moest een verklaring afleggen. Dat snapte ik nog maar daarna moest ik mijn juwelen uitdoen, mijn gsm afgeven en werd ik naar een cel gebracht. De eerste uren dat ik daar zat waren onwerkelijk, ik kon het echt niet vatten. Op school kwam er ooit een ex-gedetineerde praten en ik weet nog dat ik dacht dat mij zoiets nooit zou gebeuren. Toen ik zelf in de cel zat, heb ik even terug gedacht aan die meneer.

Werd je vrij snel moedeloos of had je nog vertrouwen dat het snel in orde zou komen?

Mijn collega zei me vlak voor ik naar de gevangenis ging dat het maar één nachtje zou zijn maar ik kon echt alleen maar huilen. Ik hield het wel in mijn achterhoofd maar het werden al snel meerdere nachten.
In mijn cel zat ik met vrouwen die helemaal geen criminelen waren, verre van zelfs. Ik vond dat zo een onrechtvaardige situatie. Ik was opgegroeid in een soort sprookje en toen ik in de gevangenis zat vroeg ik me af of deze oneerlijke wereld nu de echte wereld was of de wereld die ik daarvoor kende. Je mag ook niet vergeten dat ik mij echt thuis voelde in Egypte maar toen ik in die cel zat voelde ik me ineens heel ver van huis en eenzaam.

Die ervaring is toch ook wat blijven plakken. Onlangs kwam de wijkagent voor de identiteitskaart van mijn dochtertje, hij vroeg waarover ik een boek had geschreven. Ik vertelde waarover het ging en dus ook wat ik had misdaan en ineens was ik ervan overtuigd dat hij me zou meenemen en opsluiten. Toen hij weer weg was, ben ik helemaal ingestort, ook al is het nu bijna 3 jaar geleden.

Denk je dat een gevangenis in Egypte anders is dan bij ons in Vlaanderen?

Het concept is hetzelfde, ze ontnemen je je fysieke vrijheid. Maar de omstandigheden zijn er totaal anders. In België kan je jezelf nog bezig houden met boeken of een televisie of diepgaande gesprekken voeren met medegevangenen. Dat gaat in Egypte allemaal niet. Ik sprak de taal niet voldoende en een tv of boeken had je er helemaal niet. Integendeel. Ik zat met vier andere vrouwen, uit Somalië, Syrië en Oekraïne in een kale, betonnen bunker van enkele vierkante meters. Het toilet was in de hoek en was gewoon een stinkend putje in de grond. Contact met de buitenwereld had ik niet, daglicht ook niet. De Somalische vrouw in mijn cel deelde haar hoofddoek om op te slapen want een bed was er niet. Eten kreeg je enkel als vrienden of familie dat voor je brachten dus ja, er is wel degelijk verschil met een Belgische gevangenis.

Ik las in je boek dat je geregeld begon te zingen. Was dat jouw manier om niet gek te worden in die kleine ruimte in een land, ver weg van huis?

Ik begon te zingen omdat ik het idee had dat mijn celgenoten al in een soort van slaap verzonken waren, ze waren er niet meer echt bij. Ik wou mezelf wakker houden. Mij geestelijk bezighouden en vooral vermijden dat ik ook in zo’n soort toestand terecht zou komen. Toen ik begon te zingen kreeg ik niet alleen applaus van mijn celgenoten maar ook van gevangenen in de gang dus ik ben dan blijven zingen. Het idee dat ik zo mijn medegevangenen uit hun slaperige toestand zou kunnen halen, motiveerde me om verder te zingen.

Waarom heb je deze nachtmerrie in een boek neergeschreven, werkte het therapeutisch?

Het werkte deels therapeutisch en deels wil ik er mensen mee inspireren, door te vertellen dat niets zo erg is als het lijkt. Opgesloten zitten in een Egyptische cel is erg maar je komt er door en je schakelt over op een soort overlevingsmodus. Ik denk dat dat geldt voor alle mensen die iets ergs meemaken in hun leven. Ze maken een mentale klik, eender wat hen daarna nog overkomt, ze zullen het wel overleven. Dat had ik na mijn gevangenis-ervaring ook. Eender wat me nu nog overkomt, ik heb mijn geest bij mij en die is onoverwinnelijk.
Mijn baas (en geliefde) stelde voor een gedicht te schrijven over mijn ervaring. Na enkele uren las ik mijn gedicht aan hem voor. Het was zo snel klaar dat ik mezelf beloofde er een liedje van te maken.
Na twee weken terug in België te zijn, besloot ik terug naar Egypte te vliegen. Ik wou mijn baas nog zien voor ik naar Dubai zou vertrekken. Toen ik stond te wachten aan de gate op de luchthaven, besefte ik hoe gestoord verliefd een mens kan zijn. Ik ging terug naar het land waar ik net nog opgesloten zat met geen enkele garantie dat ze me niet opnieuw zouden opsluiten. Ik had het idee dat ik in een film leefde en daarom ben ik beginnen schrijven, op de achterkant van mijn instapkaart. Tijdens de vlucht ben ik blijven verder schrijven op servetten die ik aan de stewardess had gevraagd. Ik had het idee dat ik een diepere zin aan mijn leven gaf. Mensen laten weten dat je sterker uit je pijn kan komen.

Wat mij en ongetwijfeld vele andere lezers zich afvragen is waarom je na je vrijlating niet in Egypte bent gebleven. Nu, 3 jaar na de feiten, woon je op de Canarische Eilanden. Wat is het verhaal hierachter?

Ik wou niet meer in Egypte blijven, ik had er mijn hart verloren maar ook gebroken. Dat zal iedereen kunnen lezen in mijn volgend boek. Ik heb er net een contract voor mogen tekenen, dat komt er in juli 2023. Hoe ik dan uiteindelijk in een ander land terecht kwam, wil ik wel verklappen (lacht). Ik was halverwege het manuscript van dit boek en kon plots voltijds gaan schrijven. Mijn geliefde heeft mij financieel gesteund om dit boek te kunnen schrijven. In België kon ik me niet volledig focussen op het boek. Ik geloofde dat dat ver weg wel zou lukken, in een land waar ik niemand kende. Ik wou eigenlijk naar Cyprus maar dan moest ik (toen nog in tijden van corona) in quarantaine. De Canarische Eilanden waren toen groen op de corona kaart, daar kon ik toen zomaar naartoe. Op een website vond ik een dame uit Antwerpen die op Lanzarote woonde en zij had een kamer vrij in haar huis, ik mocht daar logeren. Het was een huis met een zwembad en zicht op zee, een betere plek om te schrijven had ik me niet kunnen inbeelden. Juan, mijn baas kwam na twee weken ook naar Lanzarote. Juan is trouwens niet zijn echte naam. Hij wou die anders in het boek om zichzelf te beschermen.

In je eigen frisse stijl vertel je over het werken in een vreemd land maar ook dat je baas stiekem ook je geliefde is en over het ongeval en de momenten in de cel. Hoe komt het dat je ondanks deze tegenslagen toch nog kan schrijven met humor en zelfspot?

Een boek is als een hoofd waar je in duikt, vind ik. Door wat ik daar heb meegemaakt, heb ik geleerd van mijn hoofd een frisse plek te maken, daarom dat het boek ook geschreven lijkt in een frisse stijl. Die frisse stijl is gewoon wie ik ben, denk ik. En de dankbaarheid die ik voelde toen ik vrij kwam, voel ik nog elke dag. Dankbaar dat de zon schijnt, dat je over straat mag wandelen, dat je gewoon mag en kan ademhalen.

In je boek schrijf je af en toe in 4 talen, zoals het ook in de werkelijkheid was. Vond je dat een meerwaarde voor het boek?

Dat idee kwam van de uitgeverij omdat verschillende talen een extra cachet zou geven. Het boek is een mix van culturen en die talen horen erbij. Ik heb Frans en Engels gebruikt, en Arabisch met de vertaling erbij. Eén lezer heeft me al verteld dat door sommige stukjes in een andere taal te lezen ze het gevoel had dat ze echt ver weg van huis was, het maakt het verhaal levendiger, echter.

Moest je niet geregeld huilen tijdens het schrijven van je boek?

Ik heb vooral heel hard gehuild tijdens het schrijven van mijn laatste pagina. Dat voelde enorm bevrijdend. En toen het boek gedrukt was en een echt tastbaar was, heb ik ook gehuild.

Hoe lang deed je over het schrijven van je boek?

Twee jaar heb ik aan mijn boek geschreven. Het oorspronkelijk script was meer dan 500 pagina’s. Dus ik heb echt veel moeten schrappen. Ik werkte het beste op het strand met zicht op de zee en s nachts in bed. Als ik begin met schrijven kan ik een dag schrijven zonder te stoppen, zonder te eten en te drinken. Ik schreef soms meer dan 12 uur aan een stuk. Ik ga dan precies naar een andere wereld. De stukken over de gevangenis schrijven was wel heel moeilijk. Je hersenen proberen dat als een soort overlevingsmechanisme weg te duwen.

Ben je zelf een lezer en zo ja welk genre?

Ik lees graag heel luchtige boeken zoals Nora Robrechts en Danielle Steel. Ik lees graag boeken waar ik mezelf in kan inleven. Over personages die verre reizen maken of dingen doen waar ik van droom. Een boek is voor mij een beetje als het hoofd van de auteur. Als ik dan een auteur vind met een leuk hoofd, wil ik al zijn boeken lezen.

Welk boek ligt er nu op je nachtkastje?

Een manuscript van een vriendin van mij. Ze schreef ook een boek, het heeft nog geen titel. Het is een maffia verhaal en ik kreeg de eer het al te mogen lezen.

Naar welke taal luister jij het liefste?

Momenteel Spaans omdat mijn vriend Spaans praat maar ik had voor ik hem kende ook al een jaar Spaanse les gevolgd. We voeden ons kindje ook tweetalig op.

Stel dat je boek verfilmd zou worden, welke acteurs zouden een rol krijgen?

Collega’s van Tui hadden me gezegd dat als het boek ooit verfilmd zou worden, ze allemaal een rol willen spelen in de film. Ik ken nog twee ex-klasgenootjes die met mij Woordkunst en Drama hebben gestudeerd. Misschien zou ik hun dan een rol geven. Maar het boek is pas uit, het volgende boek is in de maak dus ik denk niet dat een film voor de nabije toekomst is. Maar wie weet…

Hoe gaat het nu met jou en wanneer komt je volgend boek?

Mijn volgend boek komt uit in juli 2023. Met mij gaat het nu super goed, ik ben er sterker uitgekomen. Ik ben wel sneller dan normaal volwassen geworden, zeker tegenover mijn leeftijdsgenoten bij TUI voelde ik dat enorm; Het boek schrijven heeft ook geholpen om alles op een rijtje te kunnen zetten.

Lieve Jasmine, voor ik dit leuk gesprek afrond zou ik nog willen weten hoe jij jezelf zou omschrijven in een paar woorden?

Een dromer, een doorzetter en een zorgende persoon.