Om te huiveren en te huilen

MIJN LIEVE GUNSTELING. Marieke Lucas Rijneveld. ****

Ik voelde me een gluurder, tussen nieuwsgierigheid, opwinding zelfs, en walging en schaamte.

Ik voelde me de magistraat en de goegemeente, klaar om met stenen te gooien.

Ik voelde me de psychotherapeut die ik ben, met het begrip en het mededogen, wat geen synoniem is voor excuus. Maar de seksuele perversiteit is het symptoom, de etter die naar buiten komt, niet de diepe oorspronkelijke wond die mensen vanbinnenuit verteert.

En gewond zijn beiden: de veearts die seksueel en emotioneel niet volwassen kon worden, en de gunsteling die het wil zijn om te kunnen vliegen, om zonder de verlatene en de verlorene te kunnen, op eigen vleugelkracht.

Ik voelde me de collega-auteur, die begeesterd-jaloers was op de beeldtaal, op de spankracht tussen het rauwe boerenleven en de liefde voor boeken en muziek. En die spankracht schrijnde van eenzaamheid in elk woord.

Eenzaamheid verlegt de grenzen van mensen misschien meer dan haat dat doet, voorbij het ontoelaatbare. En men noemt het ‘in liefdesnaam’, maar het is het tekort eraan.
En tekorten voeden de nood aan controle en die nood voedt de verbeelding.
Je bent leeg en de wereld is onecht.

En hoe ze vluchten en de vlucht hun ondergang wordt.

En ook al wie zijn ogen sluit vlucht, voor wat hij of zij ziet en nog meer voor de gevolgen ervan als je zou ingrijpen, zou spreken. Met de kop in het zand denkt men het eigen vege lijf te redden.

Draagt niet iedereen schuld? Ook de verlatene die verliet, en alom tegenwoordig is in haar afwezig-zijn. Net zoals God. De vader, die meer zijn koeien dan zijn dochter aan zijn hoofd heeft. De ziektes en de hele veestapel die eraan moet. De veehouder die zich ophangt. En de ogen en de harten falen want zijn niet opgewassen tegen al het leed en al het verlangen.

De gekweldheid is verwoestend. En ook gekweld zijn beiden, door hun herinneringen, en in hun zoektocht naar zichzelf, niet in het minst naar hun (seksuele) identiteit. In hun immense honger dat iemand anders dat gat in hen dicht.

De naïeve onschuld van de gunsteling verzwaart de schuld van de veehouder in kwadraat, en zijn spijt, zijn terugkerende betere intenties, kunnen daar alleen wat aan schrapen. Het vlees is zwak als het moet kiezen tussen de ander dan wel jezelf redden.

Een enkel minpuntje: ik denk dat het boek iets korter had gekund. Op een bepaald moment, na de ontdekking door de broer, blijft het wat mij betreft wat in herhaling hangen en verslapte mijn aandacht een poos. Maar al bij al een roman die onder je huid kruipt en daar nog lang blijft wroeten. Blij word je er niet van, maar misschien wel meer mens. Wat doet het verhaal, wat doen de personages met je? Wat zegt het over je om ernaar te kijken, te blijven kijken?