Zoals je leeft zul je sterven, staat er in de sterren

JAAG JE PLOEG OVER DE BOTTEN VAN DE DODEN. Olga Tokarczuk. ****

Een uithoek van Polen, tegen de grens met Tsjechië. Zeker in de lange winter geïsoleerd.

In dat desolate landschap een paar eenzame blijvers, bizarre figuren – waaronder het hoofdpersonage, Janina, wat haat ze die naam.

Janina geeft haar eigen namen aan mensen en dieren. Op basis van hoe ze hen waarneemt en ervaart.

Je kunt zomaar je eigen wereld bedenken. Je eigen waarheid.

Janina is excentriek, oud, heeft Kwalen. Ze heeft haar eigen kleine en Hoofdletters.

Ze heeft haar Astrologisch kompas.

En ze had de Meisjes, maar die zijn verdwenen.

En Janina gaat op ronde. Ze houdt een oogje in het zeil bij de verlaten huizen tot de eigenaars in het voorjaar terugkomen.

Er is niets dat haar ontgaat.

En over dat niets, dat eigenlijk Alles is, heeft ze zo haar eigen Theorieën.

Wie zal het zeggen?

Er is haar buurman Eunjer, die paddenstoelenplukker is en zijn huishouden netter op orde heeft dan de volmaakte huisvrouw.

Wat zou hij in haar moeten zien?

Daarbij, ze is graag alleen. Ze heeft ruimte nodig. Maar soms warme voeten tegen de hare die bevroren zijn. Of een schouder. Wat is dat toch met haar tranen de laatste tijd?

Er is haar oud-student Dyzio die, samen met haar, de gedichten van Blake vertaalt.

Er is de insectengeleerde, op zoek naar kevertjes die niet beseffen hoe gevaarlijk het is om in bomen te leven die elk moment omgehakt kunnen worden.

Er is die goeie ouwe Samurai.

En een heel eind verder is het Dorp en daar heb je de Politie. De Jagers. De Stropers. De Pastoor.

Er is het meisje Goednieuws van de Winkel.

Er is de school waar Janina een paar uur Engels geeft en de kinderen ook nog andere dingen leert, zoals zich Verbazen. Het is belangrijk de wereld eens op een andere manier te zien.

Er is de Natuur, kleine en grote schepsels, Groots en Weerloos tegen het Roofdier Mens.

En dan zijn er de Moorden. De ene na de andere, en het dorp staat in rep en roer.

Het is de wraak van de dieren, beweert Janina, die door niemand verdedigd worden en dus het recht in eigen handen hebben genomen.

Ze bestookt de politie met brieven die verticaal worden geklasseerd.

Ze is een oud, gek mens.

Maar wie zal het zeggen?

Complex, origineel, scherp getekende karakters, verrassend slot.

Maar opnieuw: Janina heeft het geschreven. Ze kan ons wijsmaken wat ze wil.

Net als met haar boek ‘De rustelozen’ heeft Olga Tokarczuk me ook nu verrast en gretig gemaakt naar meer.

(nvdr Olga Tokarczuk won in 2018 de Nobelprijs literatuur)