De zoete geur van het kwaad

Wie graag romans leest, lust wel een heerlijke sterfscene. Het zijn de mijlpalen, kleine climaxen onderweg naar de finale van het grote verhaal. De kunst van het schrijven van een sterfscene wordt onderschat. Een goede sterfscene is bij voorkeur origineel en banaal tegelijk. ‘Het Parfum’ van Süskind staat er vol mee. Je vindt al snel een patroon. Je ziet het bladzijden van te voren aankomen wanneer de tijd van een personage op is, maar wat je niet weet is: hoe. Daarom lees je verder, terwijl je eigenlijk moet gaan plassen en daarom lees je veel langer dan aanvankelijk gepland.

Nu goed. Er zijn ook andere redenen waarom je doorleest. Het Parfum is niet zomaar een roman. Het is een toverboek, een toverspreuk die je toegang geeft tot de beste tijdsperiode die er ooit was: de achttiende eeuw. De wereldkaart had nog veel blinde vlekken. Mythes, bijgeloof en hekserij waren nog niet ontmaskerd en toch was het wetenschappelijk experiment de hobbykamers van de welgestelden binnengedrongen. Een wereld waarin duistere machten de mensen nog dagelijks beduvelden. En Süskind verweeft het decor van die wereld doorheen zijn boek. Als lezer aanvaard je zo al snel het vleugje magie dat ook in het verhaal zit.

Süskind is een perfectionist die elk woord op zijn juiste plaats “bloemschikt”. Zo komt elk essentieel woord tot leven. Als hij schrijft over een koperen pot, dan zie je een koperen pot, hoor je een koperen pot en vooral, ruik je een koperen pot. Hij beheerst overigens zowel het grote algemene vocabulaire van een verhalenverteller als ook het potjeslatijn van alchemisten en parfumeurs. Als hij zo’n lekker ouderwets laboratorium beschrijft, doet hij dat met de sierlijke beschrijving van allerlei instrumenten die lezer niet allemaal kent. Er zitten al eens wat onbekende woorden bij maar op zo’n manier dat het helemaal niet stoort. Integendeel, de lezer krijgt zin om er zelf mee te spelen. Goud maken van lood? Nee, de wetenschap heeft dat fabeltje voor mij verknoeid. Een medicijn brouwen tegen corona? Misschien. In de 18^de eeuw vond je nog goedkope, menselijke proefkonijnen. Of nee, toch maar een parfum maken. Eentje dat ons terug brengt naar de bronst van onze puberteit, toen het leven meer was dan een grijze saté van uitzichtloze werkweken en onderbenutte weekends. Want parfums kunnen dat. Dat wist ik al sinds ik over Proust leerde.

Normaal gebruik ik al eens graag een citaat in mijn recensies. Elk stukje dat ik overwoog te gebruiken was ofwel te mooi om stelen, ofwel niet representatief. En het verhaal is zeer gevoelig voor spoilers. Ik ben er dus maar af gebleven. Het beste citaat dat ik u aanraad, is het gehele boek zelf!