Een vraag om het verleden in alle sereniteit en openheid bespreekbaar te maken, met respect voor alle mensen.

Hoe mensen met elkaar omgaan is iets dat met de tijd verandert. Beslissingen die vroeger juist werden geacht kunnen nu als foutief aangevoeld worden. Hoe moeten we hier mee omgaan, dat is de vraag die hier gesteld wordt.

Lisa doet dit door een brief te schrijven aan haar overleden opa, die in 1944 als reservist wordt opgeroepen in de marine en zo de laatste maanden van de oorlog heeft meegemaakt. Later is hij betrokken in de onafhankelijkheidsstrijd in Indonesië.

Vele jaren later worden vragen gesteld over de militaire acties tijdens WO II. Wat te denken over mensen die de Duitsers opvorderden om voor hen te werken, wat te denken over mensen die gedwongen werden om te integreren in hun leger. Zijn het slachtoffers of collaborateurs ?

Waren alle Nederlanders die lid waren van de NSB slecht ? Waren alle militaire acties correct, ongeacht de burgerslachtoffers ? Waren alle acties van het verzet juist ?

Archiefstukken worden stilaan openbaar. Soms krijgen mensen hierdoor informatie over familieleden die gestorven zijn, zodat de onzekerheid wordt weggenomen. Maar het is ook mogelijk dat er mensen worden aangesproken omdat hun verre voorvaderen foutieve keuzes hebben gemaakt. Wie beslist wat vrijgegeven wordt ? Waar ligt de grens ? Wie is rechter ?

Lisa verneemt dat haar opa ook homoseksuele relaties heeft gehad in het verleden, iets waar hij als lid van de marine en als familieman in die tijd niet mee naar buiten kon komen, omdat de maatschappij dit niet tolereerde. Ze stelt dat haar opa, met wie ze overigens een warme band had, zeer dikwijls eenzaam moet zijn geweest.

Lisa stelt dat er momenteel internationaal een beweging is die terug wil naar “de waarden van het verleden”. Vreemdelingen moeten buiten, homo’s en lesbiennes worden geminacht, een andere mening hebben kan gevaarlijk zijn, tegen de stroom ingaan is niet langer evident.

En dat moeten we ten allen tijde vermijden stelt ze. Zeer terecht overigens.

Dit kleine boekje is de weergave van een lezing die Lisa Weeda heeft gehouden in 2025. Het heeft hierdoor een eigen stijl, maar de vraag is terecht, zeker in deze tijd. We moeten niet teruggaan naar het verleden, maar er uit leren, met respect voor alle anderen en ook voor onszelf.