Een prachtig, levendig en ontroerend geschenk voor alle lezers van Bart Moeyaert
Begin april verscheen dit boek in de reeks Privé-domein van de Arbeiderspers. Natuurlijk is dit een geschenk voor alle trouwe lezers-essen van Bart Moeyaert. Wie schuilt er achter de mens Bart Moeyaert die we tot hier toe vooral als schrijver van een omvangrijk oeuvre van jeugdboeken, romans, toneelstukken en poëzie kennen?
Aan de hand van drie dagen Parijs die Bart zijn moeder, Henriette Smessaert, cadeau deed naar aanleiding van haar 70ste
verjaardag, duiken we mee in haar verleden, en die van hemzelf uiteraard.
We leren hoe zijn moeder geleefd heeft, eerst als dochter van de huisbewaarster op een kasteel ergens in de buurt van Brugge, die daarna haar man ontmoet, en dan zeven zonen op te voeden heeft waarvan Bart de jongste is. En hoe het leven en de schrijversloopbaan van Bart zelf stilaan vorm krijgen, en welke momenten in zijn leven keerpunten werden voor hem.
De moeder zorgde voor iedereen, bracht de warmte binnen in het gezin, en vond het vooral belangrijk om haar zonen gewoon gelukkig te zien. De vader, eerst leraar en dan schoolinspecteur, was veeleisender en strenger en wou zijn regels doen gelden volgens de gangbare normen toentertijd. Zijn vader en zijn broers komen inderdaad ook aan bod, omdat hoewel dit een moederboek is, dit verhaal niet volledig zou zijn zonder hen. Bart’s coming-out als homoseksueel en ook om zichzelf daarmee te verzoenen ligt heel moeilijk in een tijd, de jaren ’80 van de vorige eeuw, waarin zijn eigen vader dit nog als een ziekte bestempelt.
De sprongen in de tijd van de drie dagen in Parijs naar het verleden en weer terug - het reisje in de winter van 1996 vormt de rode draad van het boek - maken het boek boeiend en meeslepend. De mooie zinnen net als de vele vragen die gesteld worden en de thema’s wisselen elkaar af. De schrijver kent Parijs goed genoeg omdat hij er een hele tijd gewoond heeft, en daar zonder dat zijn ouders het wisten, ook bleef hangen vanwege de liefde. Hij leidt een heel ander leven dan bij zijn ouders thuis waar zij uiteraard buiten blijven en hij komt tot het besef dat hij zijn moeder hier nooit heeft over verteld. Maar ook zijn moeder kent hij niet goed genoeg, en wat zij voor dromen en wensen koesterde toen ze jonger was. Dat soort gesprekken zijn er eigenlijk nooit gevoerd thuis. In Parijs fleurt ze helemaal op en hebben ze een fijne korte tijd samen zonder vader en zes oudere broers in de buurt.
De auteur maakt een staat op van waar zijn levenservaring hem nu gebracht heeft in het jaar dat hij 60 wordt. Vorig jaar was er al een feest voor zijn 40-jarige schrijverschap. Bart heeft een vlot te lezen, gevoelig, en mild humoristisch relaas neergepend, als antwoord op een writer’s block die hem in de weg kwam te zitten bij het schrijven van een ander boek. Er zat dan ook iets vast dat nog verwerkt moest worden na het verlies van zijn beide ouders in 2019 en 2020, ook in of vlak na hetzelfde jaar waarin hij de grootste prijs voor kinderliteratuur, de Astrid Lindgren Memorial Award, mocht ontvangen. Hiervoor doet hij beroep op brieven, dagboekfragmenten en foto’s die een levendig beeld scheppen van het gezin waarin hij opgroeit, zijn jeugd, zijn liefdes en zijn leven als auteur.
Zelfs als dit een hoogstpersoonlijk boek is, of misschien zelfs daardoor, vormde dit werk voor mij een trigger om te reflecteren over hoe je zelf bent opgegroeid en welke relaties je zelf hebt (gehad) en onderhouden hebt. Wat ik hierin las, zal me nog een tijd bijblijven. De warme schrijver die Bart Moeyaert is, toont zich als hij lezingen en interviews geeft aan zijn vele lezers-essen en fans. Aan de binnenkant een huishouding van innerlijke demonen (en ook hormonen in mijn geval) onder controle krijgen is niet altijd even gemakkelijk, ik moet daar zelf nog zoveel over leren.
Ik koester mooie herinneringen aan de tijd waarin Bart Moeyaert vele scholen in Vlaanderen kwam bezoeken, o.a. de mijne, als beginnend schrijver. Dat je zo met de proza en de poëzie van iemand kan opgroeien en er nog steeds door wordt geraakt, is dan ook een mooi voorrecht. Dat dit nog lang mag blijven voortduren!
