Nieuwsgierigheid stimuleren

Ludo Anton Abicht (Oostende, 5 juni 1936) Vlaams filosoof, publicist en dichter groeide op in Antwerpen. Hij volgde het Xaveriuscollege in Borgerhout en trad in 1954 in bij de jezuïeten. Vervolgens studeerde hij filosofie en taalkunde. In 1961 trad hij uit de jezuïetenorde. In 1971 haalde Abicht zijn doctoraat Germaanse letterkunde aan de Universiteit van Cincinnati. Hierna doceerde hij dertig jaar. Daarnaast publiceerde hij 21 boeken en diverse artikelen. Abicht bekleedde in 2004-2005 de Calewaert-leerstoel, en was van 2005 tot 2006 lid van de commissie-Bossuyt voor normen en waarden. In 1998 werd aan Abicht de Orde van de Vlaamse Leeuw uitgereikt. Voor Intelligente emotie ontving hij in 2001 de Arthur Cornetteprijs, en de Arkprijs van het Vrije Woord. Abicht doceerde aan de faculteit politieke wetenschappen van Universiteit Antwerpen. Ludo Abicht is geen jood. Het is via familie en zijn studies in onder meer de VS – Abicht maakte er een doctoraat over de Joods-Tsjechische auteur Paul Adler - dat hij de joodse cultuur op het spoor kwam. Maar eenmaal terug in Antwerpen ontdekte hij er het koosjer restaurant Hoffy’s in de Lange Kievitstraat en de diverse joodse gemeenschappen van de Sinjorenstad. Abicht publiceerde zijn De Joden van Antwerpen voor het eerst in 1986, en dit boek is er een geactualiseerde versie van. In de nieuwe versie van deze klassieker schetst Ludo Abicht een portret van een met Antwerpen en Vlaanderen vervlochten gemeenschap. Zijn analyse brengt meer inzicht in cultuur, wereldvisie en gebruiken van onze Joodse buren. Grepen uit acht eeuwen geschiedenis van de joodse gemeenschap in Antwerpen, aangevuld en verlevendigd met beschouwingen over de holocaust in België en over de structuur van de hedendaagse Antwerpse joodse gemeenschap. Hij tracht antwoorden te geven op vragen zoals: Waar komen de Antwerpse Joden vandaan? Waarom wonen ze allemaal bij elkaar rond het Stadspark en het Centraal Station? Hoe beleven zij hun religie? Hoe vieren zij hun Sabbat en waarom laten ze dan de hele dag het licht branden in hun woonst? Wat zijn orthodoxe Joden, vrijzinnige Joden, chassidim? En waarom geven die laatsten vrouwen geen hand? Waarom zijn politieke partijen in Antwerpen eropuit Joden op hun lijsten te krijgen? Kortom: wie zijn de Joden van Antwerpen? De huidige Joodse gemeenschap in Antwerpen is het resultaat van een vierde migratiegolf. Drie eerdere golven gingen eraan vooraf, in de middeleeuwen, rond de val van Antwerpen in 1585 en voor de Tweede Wereldoorlog. De herinnering aan de geschiedenis bepaalt de relatie tussen Joden en gojim. Sinds de 13de eeuw wonen er joden in Antwerpen. Na 1492 waren het vooral de Marranen, de Spaans-Portugese joden die in de handelsstad hun toevlucht zochten. Werk vonden de meesten in de diamantbewerking en -handel. In de oorlog werd de joodse gemeenschap in Antwerpen vrijwel gehalveerd. Na de scheiding van de Nederlanden in de zestiende eeuw heb je een totaal andere geschiedenis in Noord en Zuid. Maar door die in één boek samen te brengen, kon de auteur die geschiedenissen vergelijkend uitwerken. De Nederlandse Gouden Eeuw leidde tot een joods succesverhaal, maar tijdens de Tweede Wereldoorlog trof de Shoah de joden in Nederland veel erger dan die in België. Het valt op dat al die Nederlandse ambtenaren niet eens antisemiet hoefden te zijn om alle joden te registreren en die lijsten aan de Duitsers door te geven. Dat ligt in de lijn van de calvinistische geest: als je capituleert, moet je de bezetter gehoorzamen. In België bestond dat niet. Met Antwerpen als uitzondering. Tegenwoordig zijn het de chassidim die (hoewel hooguit 20% van de totale joodse bevolking) het gezicht van joods Antwerpen bepalen. Behalve over de geschiedenis geeft Abicht een beknopt maar duidelijk overzicht over de joodse traditie, de feesten en de gebruiken. Onder de titel: Assimilatie - Isolatie - Integratie? schrijft hij een boeiend essay over de verhouding tussen de joodse en de niet-joodse bevolking. 85 à 90 procent van de joodse kinderen gaat tegenwoordig naar eigen joodse scholen. Gevolg is dat er bijna geen contact meer is tussen joodse en niet-joodse kinderen, aldus Abicht. Vergeleken met de situatie van voor de oorlog, leven de joodse inwoners van de stad nu inderdaad in een groter isolement. De meeste niet-joden hebben ook geen benul van de enge verwantschap van het jodendom met hun eigen christelijke of humanistische levensbeschouwing, merkt Abicht op. Abicht wil met zijn boek over de joodse gemeenschap in Antwerpen en over het jodendom in het algemeen,de nieuwsgierigheid te stimuleren en de solidariteit tussen de inwoners te versterken.