Ademschommel

Toen ik onlangs voor een huwelijksfeest naar Timişoara vloog, las ik in de Trottergids dat elke Roemenië-reiziger Herta Müller's Ademschommel (2009) moest lezen. Tot mijn verbazing hadden ze in de bib de originele Duitse versie. In bijzonder poëtisch krachtige taal beschrijft de auteur (Nobelprijs 2009) de 5-jarige detentie van een Roemeens-Duitse jongeman in een stalinistisch arbeidskamp vlak na WOII. Ondanks of dankzij zijn 'Hongerengel' en de mantra van zijn oma: 'Ik weet dat je terugkomt' overleeft hij de ontberingen maar zijn trauma overheerst heel zijn verdere leven.

De auteur, wier moeder zelf 5 jaar deportatie overleefde, liet zich inspireren door de ervaringen van Oskar Pastior in de goelag. Stalin liet in januari 1945 alle in Roemenië wonende Duitse mannen en vrouwen tussen 17 en 45 jaar deporteren om als dwangarbeiders te helpen aan de 'wederopbouw' van de Sovjet-Unie. Velen keerden nooit terug. Het onderwerp was taboe door de herinnering aan de fascistische dictatuur van Antonescu die meedeed met de nazi's tot de zomer van 1944 toen het Rode Leger daar een einde aan maakte en Roemenië nog op de valreep de oorlog verklaarde aan Duitsland.