Een heerlijk geschreven boek, overtuigend genoeg om je in zoveel tijdreizen te laten meeslepen!

Wat zou je doen als je terug in de tijd kon gaan en een fout uit je verleden goed kon maken? Deze kans krijgt journalist Rob Hollander als hij een reportage wenst te schrijven over hoe zijn studiegenoten uit zijn eerste jaar filosofie het er vanaf hebben gebracht in hun leven voor het kapseizende “Wij Nederland”. Als hij een van zijn medestudenten, Ickx, contacteert met dit doel wordt hij bijna gedwongen om naar New York te reizen om hem te ontmoeten. Maar Ickx maakt het hem makkelijk want in één klik komt hij met een soort teletijdmachine ((Professor Gobelijn is calling!), de “JUMP-unit”, in Schiphol terecht. En dan in een tweede klik bij Ickx en zijn “assistente” Grace aan de andere kant van de oceaan.

Rob van Essen schreef weer een heerlijk fantasievol en vermakelijk boek, dat je zonder verpinken meepakt naar een wereld waarin er losjes aan tijdreizen wordt gedaan in andere dimensies zonder dat de mensen in je buurt in het heden dit opmerken. Met dit boek won hij de Libris Literatuurprijs in 2024, en brak hij er, evenals na zijn Libris Literatuurprijs gelauwerde roman ‘De goede zoon’ in 2019, nog meer mee door in Vlaanderen.

Als je zelf van alles in je kop hebt uit je eigen leven, en niet per se aangrijpende autofictie hoeft te lezen in zo een periode, doet het al eens deugd in het gezelschap te toeven van Rob Hollander. Die moet ofwel de hekken van twee aaneengrenzende bruggen schilderen in het huidige Amsterdam, of bevindt zich in in het Amsterdam van de jaren ’80 met zijn studiegenoten van weleer, om dan daarna samen met hen een onderkomen te vinden in een Frans klooster voor een jaar of vijf – of nog langer. Daarnaast komen er nog een aantal andere tijdlijnen aan bod, waar Rob Hollander wat in het rond loopt, maar toch is er geen enkele echt herkenbaar voor jezelf. Ik veronderstel dat jaargenoten van Van Essen die in dezelfde tijd als hem in Amsterdam studeerden, zich wel zullen hebben verkneukeld bij de plaatsen en referenties die hij aanhaalt. Sowieso biedt zijn heerlijke beeldtaal en zijn constant weerkerende humor weer leesgenot van de bovenste plank.

“[…] In werkelijkheid bestond het domein van de filosofie uit de resten die waren overgebleven nadat in de loop der eeuwen alle echte kennis zich van haar had afgescheiden en voor zichzelf was begonnen. Perifere Restfaculteit was een betere benaming geweest.”

Je moet je ook goed kunnen concentreren om te ontcijferen hoe dit boek ineen zit waarin er verschillende verhalen naast elkaar bestaan, te volgen welke tijdslijnen er later en dan weer er voor komen, de proloog en de epiloog nog eens na te lezen, enz. om dan te merken dat de puzzel uiteindelijk wel klopt. Het boek blijft spannend tot op enkele bladzijden voor het einde. Je gaat zo mee op in het verhaal dat het je niet scheelt dat de auteur je weer in een vervreemdende wereld heeft gedropt, zoals hij meestal doet in zijn werk.

Er worden veel vragen gesteld en twijfels geuit door en tussen de personages onderling. Over wat echt is en wat fictie, over de verhalen die we elkaar vertellen, over tijd, continuïteit, over wat je je echt goed kan herinneren van een jeugdtrauma, de verschillen tussen bestaan als individu en als groep, en wat je dan juist tot mens maakt. Als je pas een gesprek hebt gehad met iemand die je het Afrikaanse Ubuntu-concept op basisniveau heeft uitgelegd, ga je weer associëren en verder nadenken natuurlijk. (“Ik besta als wij bestaan.” “Als ik jou leer kennen, ‘maak’ jij mij mee als mens.” “Mens worden door anderen.” “Elke nieuwe mens die je ontmoet in je leven, kan je leven veranderen.”), Lekker cosy vanuit de zetel en niet door een mis gegane tijdreis. Wat me trouwens ook aan Thea Beckman herinnert. Maar oké, ook op al die vragen kan je altijd terugkomen. Dat is uiteindelijk wat filosofen blijven doen, toch?