Angsten bezweren door poëzie

• De landsheer van de Lethe

• Paul Demets

• 9789056554392

• 72 pagina's

• Druk: 1

• 2021

• Poëziecentrum

Paul Demets is dichter en poëzierecensent. Hij debuteerde in 1999 met De Papegaaienziekte waarvoor hij in 2001 de Prijs voor Letterkunde van de Provincie Oost-Vlaanderen won. In 2011 won hij de Herman de Coninckprijs en in 2019 de Jan Campert-prijs. Demets werkt momenteel aan een biografie van Paul Snoek.

Ik heb de carrière van Paul Demets van het begin af aan trachten te volgen en daar zaten veel dingen in die ik mateloos bewonderde. Een heel mooi moment was zijn bijdrage aan Gedichtenkrans, een initiatief van Dichter des Vaderlands Carl Norac om de Coronadoden met een gedicht te herdenken. Op maandag 30 maart 2020 overleed R. in Gent. Ze was amper twaalf. Daarmee is ze het jongste bekende Covid-19 slachtoffertje ter wereld. Het eerste gedicht van Gedichtenkrans werd voor haar geschreven door dichter Paul Demets.
Heradem (voor R.) was de titel en de inhoud van dit aangrijpende gedicht geeft zo doordacht de wanhoop en pijn weer, die gevoeld wordt bij dit vroegtijdig overlijden.

Heradem, roepen we, heradem. Maar het snakt,
wentelt zich, gekromd. De hele kamer
draait zich rond jou, om en om.

Diezelfde emoties vinden we in de hele bundel De landsheer van de Lethe terug en heel nadrukkelijk zelfs in enkele gedichten over de kritieke gezondheidstoestand van zijn dochtertje, vlak na haar geboorte in 1995. Hij heeft gewacht tot zij als volwassene toestemming kon geven voor publicatie.

Ik heb de gedichten eerst gelezen zonder de toelichting achter in de bundel te lezen. Na de toelichting doorgenomen te hebben heb ik de gedichten opnieuw gelezen. Op deze wijze kan je de gedichten op twee manieren lezen en smaken, namelijk als onwetende en wetende. De bundel is onderverdeeld in zeven getijden en stromingen met fascinerende namen en zij lichten diverse thema’stoe. Ook geeft hij een mooie uitleg over zijn passie voor het werk van de Oostendse kunstenaar LEON SPILLIAERT (1881–1946). Via het werk van deze kunstenaar kijkt de dichter naar zichzelf. Demets wordt vooral getroffen door de zelfportretten. Spilliaert probeerde er zijn angsten door te bezweren en dat deed de dichter ook met zijn poëzie toen zijn dochter een levensbedreigende ziekte bleek door te maken.

Onder de gedichten staan de titels van de schilderijen van Spilliaert waarin de dichter zich gespiegeld heeft.

Spilliaert bood Demets een spiegel waarin hij zijn persoonlijk universum en bepaalde maatschappelijke gebeurtenissen uit die periode optekende. Dat werd De landsheer van de Lethe. Het manuscript werd in 1997 bekroond met de Lode Baekelmansprijs van de Koninklijke Academie voor Taal- en Letterkunde (kantl), maar werd niet gepubliceerd. Ook het werk van de Franse filosofe Julia Kristeva, van wie diverse motto’s in de bundel zijn opgenomen, is voor hem van belang. Kristeva zegt dat de elementen van ons lichaam die ons met afschuw vervullen – die noemt zij ‘dode materialiteit’ – onlosmakelijk verbonden zijn met het leven en met hoe ons lichaam functioneert. Elk gedicht uit de bundel heeft een dreiging in zich die meestal uitgroeit tot een ramp of een pijnlijk gebeuren. Toch is het ook een warme bundel die bezorgdheid om de mens én de wereld uitdrukt.

André Oyen