Ode aan de Chileense poëzie

De Chileense schrijver Alejandro Zambra heeft me fijn verrast met Bijna een vader, een verhaal over poëzie en vaderschap en zoveel meer.

Zambra laat de lezer kennis maken met Gonzalo en Carla vanaf hun vroege jeugdjaren. Naast de ontdekking van hun seksualiteit, is deze periode vaak overschaduwd door twijfels, door verwachtingen die voor beiden anders zijn. Nadat Carla een einde maakt aan hun wankele relatie, blijft Gonzalo haar brieven en gedichten sturen, maar deze blijven onbeantwoord. Dat er toch een bijzondere band tussen hen is, blijkt negen jaar later als ze elkaar terug tegenkomen. De vertrouwdheid en aantrekkingskracht zijn nog sterk aanwezig.
Terwijl Gonzalo zich laat omringen door boeken en literatuur en er nog steeds van droomt om een bekende dichter te worden, zijn Carla haar toekomstplannen echter in de war gestuurd door de komst van Vicente. Haar zoontje is inmiddels zes jaar en vader Leon is naar de achtergrond verschoven. Gonzalo doet zijn best om een goede vader voor Vicente te zijn, hij neemt een groot deel van de zorg op zich, en er vormt zich een mooie band tussen hen. Maar door een misverstand ontstaat er terug een kloof tussen Carla en Gonzalo. Is het deze keer definitief?

Deze twee eerste hoofdstukken, van de vier, lezen heel vlot. De schrijfstijl van Zambra is eerlijk, origineel en bijzonder mooi. Als lezer volg je voornamelijk de gedachten van Gonzalo, gedachten die hij niet altijd uitspreekt. Wanneer ben je een goede vader? Wat betekent hij voor Vicente? Waarom klinkt stiefvader, padastro, zo negatief? Hij schrijft mooie woorden aan Vicente, over tijd, over angst. Chileense poëzie sijpelt ondertussen het verhaal binnen. Want naast het bestuderen en onderwijzen van poëzie blijft Gonzalo ook zelf schrijven, en leest hij de gedichten die hij liever zelf had bedacht.

Het is even wennen wanneer de aandacht in het volgend hoofdstuk naar Vicente, inmiddels een jonge man, en de Amerikaanse Pru gaat. Zij is in Chili beland om een artikel over Chileense poëzie te schrijven. Pru interviewt vele plaatselijke dichters, best interessant. Maar voor mij sloeg hier echter de verveling toe. Kwam dit door de overdaad aan namen van dichters? Of miste ik Gonzalo zo erg? Wel fijn om te lezen hoe Vicente zijn eigen toekomst wil bepalen, hoe hij verslingerd is aan poëzie en zijn weg zoekt tussen de dichters, hoe ook hij faalt in de liefde. De gelijkenis met zijn stiefvader, die toch al lang uit zijn leven is verdwenen, is markant.

Gelukkig had Zambra naar het einde toe terug al mijn aandacht! Een toevallige ontmoeting zorgt hier voor een hartverwarmend slot, zo mooi!

Je voelt als lezer de passie van Zambra. Hij spreekt de lezer af en toe persoonlijk aan over zijn schrijfproces, hij legt verantwoording af over het verloop van het verhaal. Dit vond ik toch wel heel bijzonder en origineel. Bijna een vader omvat vele boeiende thema’s. Chileense poezie loopt als een rode draad door dit boek. Neruda en Bolaño waren mij bekend, maar ik ontdekte zoveel nieuwe namen, nieuwe gedichten. Toch was er een beetje een overdaad, daardoor verloor ik af en toe mijn concentratie. Maar dit is ook een verhaal over verdriet en tegenslagen, over hoe het leven soms anders loopt dan verwacht. Zambra schetst steeds een eerlijk beeld van zijn personages, zonder vooroordelen. In een aaneenschakeling van verhalen en anekdotes, vaak met een fijne humoristische ondertoon, toont hij dat niemand zonder fouten is. Vader, moeder, zoon, stiefvader,… Je begrijpt als lezer de beslissingen die ze nemen. De klemtoon ligt zeker op Gonzalo en Vicente. Wat is hun plaats in het grote geheel binnen de Chileense poëzie? Hoe past de rol van stiefvader in Gonzalo zijn leven? Is hij belangrijk voor Vicente, of eerder een tussenpersoon? Wat maakt iemand een vader? Heeft een vader een zoon nodig of een zoon een vader?

Ik heb genoten van dit verhaal met een grote portie literatuur, taal en muziek. Ik heb wat opzoekwerk gedaan, en dat loonde zeker de moeite. Zo is bijvoorbeeld de muziek van Juana Molina weer een mooie ontdekking voor mij.
Bijna een vader is eigenlijk een beetje zoals poëzie.. soms is niet alles te vatten, soms leest het moeilijk, maar meestal is het mooi en fascinerend. Graag 3,5 sterren voor dit bijzondere verhaal, een ode aan de Chileense poëzie.